| 
  • If you are citizen of an European Union member nation, you may not use this service unless you are at least 16 years old.

  • You already know Dokkio is an AI-powered assistant to organize & manage your digital files & messages. Very soon, Dokkio will support Outlook as well as One Drive. Check it out today!

View
 

Cosmoglotta A 059 (apr 1929)

Page history last edited by Dave MacLeod 5 years ago

COSMOGLOTTA

Annu VIII – April 1929 – Nr. 59 (4)

 

Contene:

 

Stabilitá e progresse

Nor problemas

BASIC – British American Scientific International Comercial English

Linguistic questiones

Adjectivic finale -i

Cronica

Necrologos pri Jos. F. Kuhn e H. Sennigallia

Litteratura

Mi amic Kakut

Cremation de prince sur Bali

Fa sam quam li postmann!

Corespondentie

Lettre apert

Subventiones al Occidental-Union

 

Stabilitá e progresse

It es conosset que chascun lingue continualmen changea se e evolue secun propri leges queles retrospectivmen on constata quam causal, ma ne posse previder in su detallies. Ci efecte du causes. Li unesim, li conservativ, es li acustomation, li comoditá del conosset, e li duesim, li innovativ, es li necessitá adaptar se al nov conditiones del circumantie, del changeant vive.

 

In general on posse dir que in nor civilisat hodial lingues li forties conservativ es ínfinitmen plu grand quam li reformatori, dissidentic. E to proportional al radio del action del lingue e del intern trafic e comunication. On save que in contrari li dialectes de brasilian tribes sovente in tri generationes muta se talmen que ili ja es ínreconossibil pos 60 annus. Li modern frances lingue es enormmen plu stabil, quam ti ante 500 annus, u it posset evoluer in chascun angul ye propri maniere, e just talmen per isolation ab altris ha format se in li medievie li modern romanic lingues ex li general comun latin. Plu un lingue es expandet territorialmen, plu it deve esser conservativ, si it ne vole discader in diferent dialectes. Per quo nu es atinget un tal conservatisme in nor grand lingues? On posse dir: per un grand idé e su incarnation. In Germania p. ex. li conservativ e centralisant fortie esset li traduction del biblie per Luther. In Anglia li eficientie del titanic talente de Shakespeare. In Francia li preponderantie exclusiv de Paris e su societé, in Russia li politic e geografic unitá e li migration constant de su elementes etc.

 

It es self-evident que por un lingue international un ancor plu grand stabilitá es necessi, si pos quelc annus it ne vole perdir su sense de un lingue international. Ma durant que li lingues national ja just per lor usation constant in li omnidiari vive possede in ti acustomation li grandissim cause de su stabilitá, just ti momente in un L. I. have tre poc fortie, e specialmen

 

-62-

 

in li comensa de un movement interlinguistic, quande li usation del lingue es solmen accessori e sovente influentiat del matrin lingue del usator. Quande va har format se un firm solid usage per sovent e constant usation, quande li form del lingue va esser in li mente del popules presc sam acustomat quam li lingue matrin, tande li form e li stabilitá del existentie e vivi-capabilitá va esser assecurat. Ma til que to eveni, ti securitá ne es cert, e deve esser consolidat per omni maniere si li idé ne deve far fiasco.

 

Ci denove noi posse vider li genial sentimente por lu practic, vital, quel guidat Zamenhof che li stabilisation de Esperanto in li tam mult ataccat e denigrat «fundamento». Ti fundamento ha dat a Esperanto li possibilitá de viver e evoluer in un uniformitá admirabil, talmen que nu on ja posse constatar in li congresses un standard-Esperanto, parlat del firm esperantistes e che quel on ja ne posse plu distinter a quel nation apartene li orator. Li migrant annual congresses auxilia un tal stabilisation e uniformisation del lingue.

 

Ma qualmen it esset possibil fortiar tant divers persones a discipline sub ti arbitrari «fundamento»? To esset 1) li fascinant «interna ideo del rondo familia» e 2) li vermen genial tactica de su ductores.

 

Solmen Schleyer, quel tamen ne havet tal fidel e self-sacrificant executores quam Zamenhof, posset con su idé «menade bal püki bal» (a un homanité un lingue) e dictatoric prescritiones ducter su Volapük a íncomprensibil altore e expansion. Li evolutionistic e reformatori tendenties de su auxiliatores Kerkhoff, Bauer e poy Rosenberger sub influentie del nov aparit Esperanto ductet li fier construction a rapid ruina.

 

Un sistema ancor tene se suficent fortmen in un constant statu. To es Latino sine flexione de Prof. Peano. Anc ci noi vide un clar stabil cadre: li classic latin amputat secun clar definit principies; e li idé: del fortie del classic cultura, representat per latin. Advere per su cadre it restricte se a un micri circul de persones (latinistes-scientistes) e un micri circul de idés (ne surtient del complex de conceptiones de antiqui Roma e abstract scientie), ma in ti cadre it posse viver tre solidmen just pro su clar fundament e idé.

 

Omni altri sistemas fallit per ne posser dar un idé e un stabilitá.

 

Specialmen Ido, self un product de intern revolution in Esperanto, ne posset tener li brides e frenar li tendenties subversiv,

 

-63-

 

finient in un patologic reform-manie distractiv e íncoherent. Li vanitativ assertion, que Ido ne es li producte de un hom, ma de un colectivitá, es li index de su íncoherentie intern. Pos li morte subit de su dictator Couturat anc li decretet «stabileso» ne posset plu salvar Ido de su fate. Anc sin aparition de Occidental it devet un die ducter se self ad absurd(um).

 

Quo noi posse nu aprender de ti leciones del historie de interlinguistica?

 

It es evident: Un lingue international, e specialmen in statu de nascentie, besona un firm fundament, clar e usabil, e un discipline del adherentes, max bon atinget per un entusiasmant idé. Che Schleyer e Zamenhof li adoration del mastro e li humanitaristic pacifistic idé causat ti discipline. Ma it vell esser íncaut creder tal causes quam efectiv anc hodie pos li mund-guerre, in li témpore de suspection, odie, nervositá, lucta de classes, proletarisation e misere de popul-masses e del intelligentie, follies del nov riches, parisan «folies bergeres», Tiller girls — li quasi dansa sur li groniant vulcan — li menaciant revolution e bolchevisme; e de altri latere un transcendent pacifisme, religiosi moventies, spiritisme, teosofie, Bahaism, Krishna Murti, Oomoto etc, etc.

 

Quel stabil fundament e quel grand idé va esser suficent fort por posser ducter nor lingue al victorie?

 

In li actual democratic témpore solmen democratic e rational idés posse dar nos ti stabilitá desirat. In li lingual sistema ne plu discipline al parol del mastro, ma clar natural coherentie international per ja existent comunitá de radicas, sufixes paroles e manieres de expression comun a nor occidental civilisation. Ti fundament basant sur accustomation, iluminat per li tralucid, transparent etimologic conexe e li simplic regulari grammatica es li til nu max fort possibil fundament por un comun lingue international; ma por posser eficir, it deve esser suportat de un comun volentie, del conviction de nor comun europan civilisation e cultura, e del necessitá abolir li mures vertical inter li popules, e li horizontal inter li classes, por dar circulation al sangue del vive, ante quam li gangrene va infecter e invenenar li tot organisme. Es necessi un órden de paladines del europan civilisation.

 

U es un vole, ta es un via!

 

U es un vole, ta es fortie.

 

U es vole e fortie, ta es victorie.

 

E. Wahl.

 

-64-

 

Nor problemas

Inter li unesim problemas queles noi deve considerar es: qual gruppe o gruppes de homes va esser max atraet a nor movement. Nam it es tre cert que ne omni homes es interessat; vermen, solmen un micri percentage. Li afere es: trovar e atinger ti micri númere. Plu noi succede ye to, plu nor resultas va esser bon e nor expenses de pecunie e témpore va esser bass.

 

Ante omnicos noi deve memorar que hodie nor movement ne es in li sam position quam ti de Esperanto. Esperanto ha atinget un punctu in su expansion u it ha posset divider se in du separat movementes — li un neutral, li altri socialistic (ne, quam on di quelcvez, comunistic solmen). On ha ja audit parlar pri altri divisiones — apart Catolic movement, per exemple. Ti fenomen es natural e ínevitabil quande un L. I. ha inradicat se til un suficent gradu. Eventualmen, lu sam va posser evenir che Occidental, nam un lingue international, quam omni lingue national, es usat del max divers persones e por li max divers e contraditori scopes. To es ínevitabil. Ti ci constatation monstra tre clarmen que it es absurd refusar Esperanto simplicmen proque li Soviet-guvernament suporta it til un cert gradu. Si Occidental vell har esset in li position de Esperanto, tande sin dúbita li russes vell har protectet Occidental. Ili electet Esperanto proque ti lingue esset li sol «in practic usada».

 

Comprensibilmen li punctu de vision de (p. ex.) sr J. Prorók que li luctada inter Esperanto e Occidental es un luctada inter barbarisation e conservation de nor cultura, es un tot altri afere. Ma on sovente exagera l’importantie del Latin formes, quasi si nul cultura vell posser exister exter les. Yo confesse que yo vide poc in li Europan cultura del ultim 1900 annus quel es tam remarcabilmen preciosi. To quo es max visibil es tirannie, oppression, guerres e nigri superstition. Solmen in li ultim decennies li scientie ha levat nos súper li nivelle del ancian civilisationes. It es cent vez plu important pensar pri li futur quam pri li mort passat. Tamen, li fact resta que pro practic rationes it es immensmen important conservar li conosset international formes, pro que: 1. talmen on fa li lingue mult plu facil a aprender, comprender e usar, ne solmen por erudites ma anc por li ordinari hom e 2. talmen on conserva ínmutilat li grand scientic-tecnic vocabularium ja

 

-65-

 

internationalmen conosset. Volente introducter un lingue international on deve unesimmen far it atractiv al publica; si on ne fa to, on perdi su témpore.

 

Occidental, in su hodial position, besona union inter su partisanes. Noi ne es suficent fort por posser haver pluri índependent sectiones de nor movement, quam Esperanto. Lass nos obliviar nor diferenties e lass nos combatter unit por ganiar li victorie por nor bell idé. E lass nos tre clarmen accentuar li plen neutralitá de nor lingue córam li publica. Identificar Occidental con quelcunc politic, social o religiosi tendentie, vell nullmen auxiliar nos e vell solmen far mal.

 

Lass nos concentrar nor propaganda che li ancor neutral publica e evitar conflictes con altri sistemas, secun quant to es possibil. Lass nos evitar omni amaritá contra nor coidealistes qui prefere altri sistemas. Li adversario de hodie va esser li fidel amico de deman. E lass nos evitar omni tendentie ridicular nor concurrent lingues. Parlar quasi si Esperanto, e Ido vell esser miserabil jargones apt solmen por infantes o negres de Central Africa; dir que lor derivat paroles es infantesc ludes apt solmen por amusar íneducat homes; tal metodes de combatte ne es solmen índigni de un seriosi movement, ma anc monstra un manca de comprension pri li psicologie. Tal metodes de combatte simplicmen incolera li Esperantistes e Idistes e fa omni conversion desfacil o ínpossibil.

 

Nor max fort punctu es li facil e sovente ínmediat comprensibilitá de Occidental por li educat West-Europano. To es un avantage quel on ne posse evaluar tro altmen. It es forsan li unic arma per quel noi va posser victer Esperanto. Certmen, sin it, noi vell haver tre poc chances.

 

Li persones inter queles noi va dever far nor propaganda es:

 

(a) Scientistes e pedagogos por queles Occidental posse haver un real e ínmediat utilitá. Un scientie libre scrit in Occidental es comprensibil de omni Europan e American scientistes, mem si tis nequande ha audit pri Occidental. Do, li publication de un tal libre es practic ja hodie in li unesim dies de nor lingue.

 

(b) Comerciantes — venditores e compratores exter li límites de un sol nation besona un lingue international, ma ne favora Esperanto o Ido. Occidental es strax utilisabil almen por Anglo-Latin landes pro su comprensibilitá.

 

-66-

 

(c) Viageros — por comercie o plesur. Ma tis ci, qui besona li parlat lingue, ne va trovar tam ínmediat profites. Nor Occidental-Union deve tam bentost quam possibil arangear un mundan sistema simil al U. E. A. (Universala Esperanto-Asocio) por utilisar e developar li possibilitás de Occidental in ti direction.

 

(d) Intelectuales de omni specie, con interesses international. Ti ci gruppe, por quel li lingue es til un cert gradu strax utilisabil, es tre important.

 

(e) Pacifistes, anti-militaristes, internationalistes, etc. Ti ci gruppe, ínsuficent sol por conducter nor afere al victorie, es tamen de grandissim importantie, nam su membres va portar un grand entusiasme (quelcvez, ínfelicimen, un poc fanatisat) quel es valorosissim in li propaganda. Li max mult del temporan Esperantistes apartenet a ti ci tipe e it es mersí a lor fidelitá e self-sacrificie que Esperanto es u it es hodie. Ad u tal entusiasme vell conducter un vermen acceptibil lingue international?

 

(f) Socialistes, etc. Li internationalisme inter socialistes de divers species cresce e besona un lingue international por su expression. Li exemple de Esperanto monstra tre clarmen que ci on have un grand camp por successosi propaganda. Occidental por li laboreros es plu facil quam Esperanto e ultra to it have li avantage aperter al proletario un comprension del terminologie scientie e tecnic, quo Esperanto-Ido ne fa. Li assertion de cert ductores del Esperanto-laboreros que Occidental es un complicat, aristocratic lingue apt solmen por erudites e reactionarios, es un absurd e intentional mentie.

 

It ne existe alcun dubita que inter li laboreros on trova mult entusiastic amicos del lingue international. Yo ha videt suficent in li Esperanto-Organisation S. A. T. (Sennacieca Asocio Tutmonda, to es: Anational Association Panmundan) por appreciar to.

 

It es ínutil dir que noi ne vole que revolutionarios mey aprender un lingue international. Ili va far it ca vu vole it o ne. Ili do almen mey aprender un lingue quel va far lor cultura plu alt vice un idioma quel ne have tal efecte.

 

In nor propaganda hodie noi deve haver un sol devise: ofertar nor lingue a omni qui vole accepter it e utilisar it, por egal qual scope. To es li sol metode possibil e practicabil.

 

-67-

 

Nor personal diferenties e prejudicies deve esser obliviat pro li bon de nor afere. Quam ateist yo es un desamico del catolicos; quam individualist un ínamico del comunistes; ma in li Occidental movement yo es pret conlaborar con ambi e omni qui have li scope introducter un interlingue quel va auxiliar in li creation de un plu felici munde in li futur.

 

Eric Biddle.

 

BASIC

British American Scientific International Comercial English

Mr. C. K. Ogden, li redactor del angles revúe «Psyche» publica in unesim loc de su revúe, nr 35, januar 1929, sub titul «The Universal Language» un essaye pri su idé de un adaptation del lingue angles quam international medie de intercomprension, e anuncia un detalliat exposition de su sistema. Il suposi que con 850 paroles il posse dir omnicos necessi, anc in li scientie, diplomatie, comercie etc, in quel dominias existe ultra ti general paroles un stock de tecnic términos ja conosset a omni specialist in ti dominia. Ti 850 paroles consiste ex 400 nómines (substantives), 100 qualificatores (adjectives), 100 operatores, particules etc, 200 nómines de concret coses e 50 adjectivic oposites.

 

Lu nov es, que il elimina generalmen li verb e su conjugation (almen il pretende far to), e conserva solmen quelc fundamental verbal conceptiones, queles il nomina junt con particules etc «operatores». Per to il vole ganiar un totalmen sintetic structura e trova que solmen li lingue angles es apt por un tal sistema, tam plu que it in ti relation aproxima se al lingue chinesi.

 

Talmen li quintessentie de su idé es un sorte de scientific constructet pidgin-english quel vell esser suficent por posser intercomprender se sin grand desfacilitá con persones queles ja conosse angles. Secun li autor 1/4 del homanité ja parla angles(!).

 

Ti idé sembla tre ingeniós por li Britic imperia, e por li comunicationes inter li dominós angleses e li «other colonial people». It es solmen question, es-que un tal artificialmen apovrisat angles (nota bene con omni anglicismes in li límite

 

-68-

 

de ti 850 paroles)*) va esser un suficent medie por li mental comunication del altri civilisat europan e asiatic nationes inter se. Esque un person conossent solmen «Basic-english» va comprender p. ex. li deliberationes in un congress? Esque on va comprender un plu minu popular-scientic ovre scrit in «normal-english»? Esque por li «other people» it ne es necessi posser publicar grand gazettes, libres de max divers contenentie, far traductiones del productiones de arte del diferent nationes? Esque noi va dever contentar-nos con caricatur-english-reproduction de ili?

 

*) p. ex. con tal subtil diferenties quam «between» e «among», «every» e «each», «I go» e «I am going» etc, trovabil solmen in angles.

 

Yo ne crede que li non-angleses va accepter ti amabil invitation a plen, anc mental sclaveríe. Si hodie ja li economic preponderantie del anglo-saxonic munde es evident, tam plu Europa continental quant possibil va resister a un total anc mental suprematie.

 

Si ja it vell esser necessi adopter un sorte de Pidgin, tande forsan on vell plu facilmen consentir con Papiamento, li creolic lingue de Curaçao, quel quam on asserte es li max facil natural lingue e posse expresser omni finesses del mente.

 

Ma nu li altri flanc. Noi mey suposir que li idé de Ogden cresce til realitá li tot mund non-angles parla su Basic-English. Quel influentie va haver ti coruptet angles ye li lingue de Shakespeare, Oscar Wilde, Shaw, Galsworthy? It posse esser solmen un continual poc a poc crescent barbarisation del angles. Esque li autor del projecte ha fat se clar ti possibil e probabil efecte?

 

Tant pri lu general. Li execution de su idé li autor pensa sive per un folie sur quel es dat li 850 necessi paroles o un special aparate con rotant discs sur li sam axe. Il ha reservat omni jures tam por li disposition de vocabularium de ti 850 paroles, quam por li mecanic aparate, quel mey facilisar li apprension.

 

Noi mey nu regardar li linguistic latere. Secun li assertion del autor li verb es abolit o almen celat sub nómine «operator». In ti rubrica de su panoptic tabelle noi nu trova solmen li sequent verbes: come, get, give, go, keep, let, make, put, seem, take, be, do, have, may, will. Chascun qui conosse li quasi cameleonatri multiplicitá de sense p. ex. in «get, put,

 

-69-

 

keep», va conceder que por non-angleses to ne va esser tro facil, tant plu que nu in Basic ti poc verbes va dever prender sur se un ancor plu extensiv role.

 

Advere mult verbes es ancor celat sub li form de substantives p. ex.: act, answer, care, cook, desire, fall, hope, print, sleep … etc.

 

Interessant nu es li application de ti «panoptic» parol-tabell, printat sur un págin, in li practica, monstrat in un adaptation o translation de un angles articul pri un tecnic problema in «Basic». Regretabilmen li tema ne da possibilitás vider li application del preterit, yo ha trovat solmen li ínregulari form «was» del verb «be», «would» de «will» etc. Per strangi cause li verb «can, could» es totalmen absent in li tabelle, ma it apare in li texte. Nu yo fat un perlustration de un parte con 16 lineas. In ti spacie yo trovat li sequent fort anglicismes: come across, very start. Ultra to in li panoptic tabelle es absent li sequent paroles: across, (parallel), related, aware, difference, each, could (can), still. Existe li paroles «relation» e «different», ma ne «relate(d)», ni «difference». Proque un derivation ne es dat, sammen ne grammatical explicationes del supranominat conjugation-ínregularitás, on deve qualificar ti paroles anc quam ne existent in li tabelle. In li resultate do, in li texte presentat del autor noi trovat in 16 lineas ja 7 paroles ne mentionat in li panoptic tabelle.

 

It sembla do que li assertet facilitá e suficentie de 850 paroles es un erra.

 

Esque noi do nu deve qualificar ti project quam un del efemeri aparitiones, ja in tant quantité submerget in li Lethe?

 

Yo vell qualificar it quam li max efectiv concurrent de un artificial lingue international, til nu propagat. Nam it contene sin dubita tre modern e atractiv qualitás. Per li concentration de omni verbal function sur quelc poc quasi fundamental conceptiones nominat supra, e expresser omni altri verbes per medie de ti fundamentales con adjuntet substantives it sta in li general evolution del lingues. (p. ex. «go into», por «enter», «get off a ship» por «disembark»). Ti evolution just ha fat li creolic lingues. Ma anc li chinesi es in ti stadie de developament. Advere per su absolut rigid parol-órdine it coresponde al mill-annual statica del chinesi cultura.

 

Specialmen dangerosi por li introduction de un artificial lingue nu es un altri recent fact: li parlant film. Li american film-directiones

 

-70-

 

ne posse haver suficent profit de lor production si ili ne have li necessi grand publica de usatores. Ili vell posser far propaganda por li barbarisat simplificat angles per lor filmes, grammofones e radio-cursus de «Basic» e it ne es excludet que ili posse haver success che li grand masses, por queles omni finesses es superflú, si on nu egarda li cultural nivelle del american film-comedies queles ja ha invadet omni cinema-teatres, o li nu preferet filmes ex vive russian, queles have tant similitá con ver russes quant un paviane con Goethe.

 

Timeo Danaos et dona ferentes!

 

Julian Prorók

 

Linguistic questiones

Adjectivic finale -i

Quelc persones critica li adjectivic finale i, nomina it un esperantisme e postula su elimination. Ja mag. A. Z. Ramstedt in su articul «Finale del adjectives» (Cosmoglotta, nr 48, pag. 76) ha monstrat que, si on vole introducter un adjectivic finale-sufix, it posse esser solmen i, quam li max international. In Occidental on mem posse regardar it quam quasi acurtat sufix -ic. It es anc clar que in li sufixes -ari, -ori it es absolut necessi 1) por distintion del sufixes -ar e -or, ma 2) anc pro li ulteriori derivation ad -ario, -orio etc. Sammen to es in levi, brevi etc ex queles on deriva aleviar, abreviar etc. E contra li usation del finale i quam caracteristic sufix in tal casus probabilmen anc li adversarios ne va posser objecter. De facto lor critica e antipatie es tornat contra ti casus u ti i ne have sufixal valore, i. e. u on adjunte it a ja pur adjectivic radicas, p. ex. «boni», «clari», «grandi» etc. Specialmen chocat es li persones parlant italian, u ti i significa li plurale.

 

Advere on ne posse egardar li pretensiones de un sol popul, proque on sempre va trovar un lingue in quel alcun parol o sufix va significar alquicos tut altri e mem contrari, por ex. in Esperanto e in sved li paroles «ni» e «vi» es just opposit, «zapomnil» in russ es «ha memorat» e in polones «ha obliviat» etc. Do ti circumstantie sol ne posse esser cause por elimination de i. Ma it es ver que in ti paroles li i, proque ne trovabil necú, sona e aspecte tre foren, e pro to choca divers persones. Ma just ci it ya totalmen ne es necessi. Li regules de Occidental tre clarmen di que li usation del finale i del adjectiv

 

-70-

 

es absolutmen voluntari e nullmen obligativ, u it ne es postulat per li form del sufix o li necessitá distinter it de un identic substantive, si posse eventer un miscomprension. E pro to it totmen ne es necessi usar ci ti finale. On posse tre bon usar ti paroles sin finale o on vell posser mem adjunter li general eufonic finale e: bone, clare etc. Ma quam ja dit lu max bon es dir bon, clar etc.

 

On posse mem consiliar ne abuser in tal casus li finale i, quel es foren a nor lingues. Til nu divers persones ha usat it tro sovente. E it nequande es desirabil chocar li publica, e specialmen si to es absolut evitabil secun li regules grammatical de Occidental.

 

Yo espera que ti declaration va sammen bon etablisser li tranquillitá, quam ye su témpore li permission omisser li auxiliare ha in li preterite ha ductet al sintetic preterite, con quel nu omnes es content.

 

E. Wahl.

 

Cronica

Li 5 februar evenit in Wien li triesim reunion general del Viennés Occidental-gruppe COSMOGLOTTA. Pos acception del annual rapport presentat de sr Pigal on electe con unanimitá li sequent comité: presidente Karl Janotta, vicepresidentes Joh. Rob. Hoerbiger e Engelbert Pigal, secretario Eugen Moess, vicesecretario Alois Deminger, cassera Helena Pigal, bibliotecario Leopold Eckel. Pos li official parte del assemblé sr Janotta fat un discurs pri li «Problema de L. I. e su solution per Occidental» tractante inter altricos li intern structura de Occidental e su extern situation inter li concurrent angles e Esperanto. In consequentie del fundation del Occidental-Union destinat specialmen por international propaganda li viennés Societé Cosmoglotta nu concentra su activitá al local propaganda. Li membres decidet convenir al unesim mardí de omni mensu a clocca 19 in extra-chambre de Café Jacoberhof, Wien I., Liebenberggasse 1. Un apart joy e honore esset por li Societé li presentie de senioras Ernestine Günther e Sidonie Lott, filias de Julius Lott, li conosset propagandist de Volapük e precursor del scol naturalistic del L. I.

 

E. M.

 

In Malmö, Svedia, li local loge de NATIONALTEMPLAR-ORDEN arrangeat un discussion pri li mundilingual question li 18 Januar. Al discussion esset invitat anc li membres del local

 

-72-

 

socialdemocratic yunité-club e representantes por Esperanto e Interlingua. Nor coidealist senior Eric Ahlström, qui es ancian esperantist e ductor de studie-circules in Esperanto, ma nu devoe su forties a un energic e efectiv propagande por Occidental, esset invitat quam introductor del discussion. In su discurs il developat li principies e bon qualitás de Occidental e finit per un comparation instructiv inter ti lingue e Esperanto. — In li sequent discussion partiprendet pluri Esperantistes. Ili parlat pri li grand difusion de Esperanto e su facilitá, specialmen por li laboreros etc. Durant li subrisiones del neutral publica un esperantist mem dit, que «bestaro» e «kreskaj’aro» esset plu bon quam «fauna» e «flora», queles mani persones ne posse comprender! Ma pluri esperantistes precipue ataccat sr Ahlström personalmen, e fat infam insinuationes que il vell haver altri motives quam conviction por su adherentie a Occidental etc, e in un tal maniere que li publica esset tre chocat. On posse comprender, que li esperantistes esset posit extra li equilibrie, quande un de lor ancian studie-ductores hat adheret a Occidental, ma sr Ahlström esset in plen jure, quande il protestat contra tal ínhonest metodes e dat al max odios antagonist li consilie leer un instructiv libre pri honest manieres in li relation inter homes. — Anc li representant de Interlingua, Lector V. Bladin, partiprendet in li discussion. Per un simpatic e cultivat oration, quel contrastat completmen a tis del esperantistes, il parlat in objectiv maniere pri li via del naturalisme. Il esset un adherent de Interlingua, ma concedet que ti lingue ne esset suficent developat. — Pos li discussion li esperantistes proposit un resolution a favor de Esperanto, quo evocat grand exasperation che li membres del arrangeant loge e esset refusat con grand majorité. — Un pruva pri li simpatisa por Occidental sr Ahlström recivet in form de un invitation dar un nov discurs che altri loge. Támen, li ductores e altri membres expresset un desira que null discussion va evenir ye ti ocasion, almen ne con li esperantistes. — Sin dúbita li esperantistes noce su propri moventie che li neutral publica per su fanatisme.

 

C. E. S.

 

Senior Karl JANOTTA, sequente un invitation de VdöI (VEREIN DEUTSCHOESTERREICHISCHER INGENIEURE, i.e. Societé de german-austrian ingenieros), li 7 marte in li grand sala del Histologic Institut del Universitate Wien, fat un public discurs pri li tema «Occidental quam nov lingue de

 

-73-

 

comunication». Li discurs esset inaugurat per li president del VdöI, Ing. Emil JUNG, qui explicat que anc li tema Lingue e Scritura apartene al dominias limitari del tecnica e al metatecnic problemas. Ne existe un contrast: ci tecnica, ta vive; ci tecnica, ta cultura etc, nam li tecnica es un function del vive, un part del cultura. Li tecnico unesimmen judica li lingue quam instrument de intercomprension e su rendiment (coefficient de efect) es taxat anc de ti punctu de vise. — Poy sr Janotta fat su discurs special por Occidental, orígine e structura de Occidental, comparation inter Esperanto e Occidental, li sintese de latin e angles per Occidental, judicies del Liga de Nationes e del Linguistica, possibilitá del ínmediat usabilitá general de Occidental in scientie e industrie. In li discussion prendet parte quelc conosset esperantistes, inter ili sr Raimund Čech, (president del vigli Esperanto-societé Danubio) e Dr. Emil Pfeffer (redactor del Esperanto-fako de Tagblatt-Bibliothek). On deve sublinear que generalmen esset remarcabil que li nivelle del discussion esset plu alt quam ante annus, alor li polemicas fratricid Esperanto-Ido. — Ing. Richard HARTMANN, chef del oficie por tecnic traductiones in li Union General del Austrian Industrie, declara que il es ne esperantist ni un altri ist, ma per su poliglottic experienties il deve declarar que Occidental merite li palme inter li tal-nominat lingues international; it es ti clave-lingue quel noi sercha in li cáos de multilinguitá, p. ex. in li industrie de Sudamerica, e quel noi posse e va introducter totalmen tranquil, sin sucusses e sin proclamationes. Nu pos li fanfares de Esperanto lass nos laborar utilmen por li lingue international e per it. — Li esperantistes presentat bon oratores, hante parlat con verve e rutine mem in comprensibil Esperanto. Tamen solmen li discussores por Occidental recoltat li aplause del publica non-partisan, pro disponer pri un ancor plu rich experientie in li materie e versatilitá dialectic e ante omnicos pro defender un modern fascinant lingue comprensibil sin artificies e li immens avantages de quel esset battent in ocules ex li images projectiv.

 

E. P.

 

SVISSIA nu apari sub titul HELVETIA, por evitar ínconvenent confusion inter li nómine del land e del jurnal. Nr 8, 9 contene polemica con idistes, li question del acusative, responses a circulare de Celia (queles apartene in li circulares de Celia, ne in un folie leet anc de comensantes, íncompetent pri linguistic questiones), li scientistes contra li scientie (curios

 

-74-

 

episodes ex li historie del progress cultural), raport del redaction (quel nu es ocupat per composir un sat complet dictionarium frances-Occidental), interlinguistic reminiscenties de Prof. A. Levanzin (Malta) con interessant exposition historic del lingue maltes, li punctus sur lis i (ili ne existet in li roman scrition e esset introductet in li epoca quande on adoptet li scrition gotic quel havet uniformi gambes por pluri lítteres: u, m, n. Pro que li i posset far confusion, on indicat it per un accentu, quel devenit un punctu in li 16esim secul). Li jurnale have contenete interessant e amusant e fa progresses in plu corect presentation del lingue.

 

HELVETIA comunica que it just editet un german brochura por li propaganda de Occidental, intitulat DIE MODERNE WELTSPRACHE, composit de Dr. Schrag (inspector de scoles secundari, autor del max usat libre de aprension por Ido), e de Dr. Aschwanden e Dr. Nidecker. Li 24 paginal caderne in format de Helvetia custa 0,50 sviss fr. (0,70 öS) che Occidental-Buro Chapelle (Vd.) Svissia.

 

DER FREMDSPRACHLER (revúe por cultivation de vivent lingues), Berlin, marte, contene un recension de Cosmoglotta, quel comensa in german e fini in Occidental, laudante que Occidental, in contrast a Esperanto, Ido etc, max strettmen possibil apoya se al natural formes del vivent lingues. Un altri articul in li sam caderne anc ocupa se pri li essentie de Occidental e sublinea su ínmediat comprensibilitá e su cultural valore quam Democratic Latin.

 

E. P.

 

In FOLKSKOLLÄRARNAS TIDNING (jurnale del primari scol-preceptores) nor coidealist senior E. Berggren ha participat un discussion pri li mundlingual question tra pluri numerós. On posset observar, que li esperantistes ne esset capabil refutar li grav objetiones fat contra lor lingue, lor sol argument esset li grand difusion de esperanto.

 

Li sved calendarium NYKTERHETSFOLKETS KALENDER 1929 contene un articul de senior C. E. Sjöstedt sub titul «Li du directiones principal del mundlingual movement», tractant li principies del mecanistic e del naturalistic projectes. — Ti articul es reproductet del jurnale SKANSKA DAGBLADET, Malmö.

 

C. E. S.

 

ŠKOLA MĚŠŤANSKÁ (Scole civil), jurnale de tchec fac-instructores, in nr 12 e 13 publica noticies de sr Jaroslav Podobský (fac-instructor in Bakov nad Jizerou) pri li nov annu

 

-75-

 

de Cosmoglotta con indication de contenete e recomandation a letura, adplu mention de tchec publicationes pri Occidental e un curt textu exemplari.

 

MURTALER ZEITUNG, Judenburg (Austria), 2 marte, publica un articul propagativ por Occidental, con textus comparativ, de nor colaborator sr Heinrich Gaminger.

 

REVALER BOTE, 17, 1., recense in simpatic maniere Cosmoglotta e da un texte de Occidental.

 

-i-

 

Sr Ch. PAUL, professor de scienties in li colegie de Lesneven (Finistére), Francia, ex-esperantist e ex-delegat idist, adheret a Occ.

 

Seniora Instructora COLAS visitat li OCCIDENTAL-BURO de Paris e un vez plu esset evident li facilitá de parlation de nor lingue.

 

Sr de GUESNET visitat in Boulogne sur Mer li old mund-linguistic pionero sr Avocat MICHAUX, presidente del unesim congress de Esperanto, autor de Romanal, qui declarat que il es tre interessat del labores de Celia.

 

L. M. G.

 

MONDO, «autonoma mondo-revuo por la mondo-linguo», Stockholm, nr 221—226. Ti revúe, ex-organ del Ido-Academie, nu, «sin abandonar Ido, es consacrat a propaganda por Novial e a discussion pri su developation e perfection». Pro material obstacules it apari tre ínregularimen; p. ex. li caderne de julí-august 1928 advenit ne ante li 22 januar 1929. In nr 221, nor colaborator A. Kofman (Odessa), exmembre de Ido-Akademio, publica un jolli articul «Esperanto e la dek perdita tribui di Israel», quel in su essentie es un interessant cultur-document e un apologie de Occidental. Regretabilmen li redactor in su polemica ancor ne ha cessat li sarcastic ton personal contra li autor de Occidental. Li inventor del lingue-project Federal, J. Barral (Berre-des-Alpes A.-M., Francia) notifica su adhesion a Novial. In nr 224 sr Dr. Auerbach comunica que li idistes sin equitá reprocha a Prof. Jespersen que il trublat li continuation del movement. Nam seniores Beaufront, Noetzli, Peus etc in li Ido-conferentie Paris 1927 refusat li propositiones del reformistes per declarar que ili va deliberar lor proposes ne ante que li propositores va har presentat un complet sistema: «Prof. Jespersen vell mult preferet publicar solmen criticas pri quelc cardinal punctus, ma li atitude del conservatives ha coactet le presentar les in li cadre de un complet sistema».

 

E. P.

 

-76-

 

In li chef-articul in ESPERANTO, nr 340, intitulat «Nia alfabeto pravigita» (= Nor alfabete justificat) Dr. Privat departiente ex li ortografic reforma in Turcia, quel nu ha introductet li latin lítteres, vole persuader que li esperantic ortografie con li chapelisat lítteres es justificat per presc sam significationes in li nov turc alfabete quam in Esperanto. Il lauda li progressivistic turcos e caracterisa li ortografie de angles e frances quam «la plej fušan imageblan». Adplu il scri: «Nor lingue ne vive por un o altri propaganda-periode. It vive e cresce por li tot homanité del futuritá». To visa Occidental. Nu, si li europan popules va un die introducter un tal radical ortografic reforma in su lingues quam li turcos, it va esser natural que anc li lingue international va sequer ti reforma, ma til tande, noi pensa, noi have ancor suficent témpor e prefere ne chocar li publica e destructer li etimologie, do li regularitá e naturalitá. Dr. Privat in li fine asserte que «noi ja ha trapassat ti epoca, quande li question del supersignes esset actual. It nu ja es soluet». Yo concede totalmen con ti opinion, e li adherentes de Occidental nequande ha luctat contra li idé e li application del supersignes in se self. Por exemple it es possibil que con témpore on va vicear li sovente criticat lítteres n’, l’ per special types, forsan con un comma sub li lítteres, simil al usat in rumanian e litovian lingues. Ma tut altricos es li elimination del duplic pronunciation del littere c, quel ne posse esser eliminat in un etimologicmen clar e regulari e tamen natural e international lingue e it es sive tactic manovre sive ínpossibilitá mover li cerebre, si on ne concede que li desfacilitá del aprension de ti du divers pronunciationes es por li max índotates un demí hor de aprension! Ma «vulgus vult decipi, ergo vivant deceptores!»

 

Ante quelc témpore Dr. Edmond PRIVAT, li ductor del Esperanto-movement, ha festat li jubilé de 25 annus de activitá por Esperanto quam lingue international. On save que per su persistentie, prudent tactica, su charmant manieres il successat interessar mult institutiones, inter altricos anc li Liga de Nationes por Esperanto, e si li final resultates es relativmen ínsignificant con li enorm devoet activitá de ti chef-pionero, to vermen ne es su culpe, ma ti del ínsuficentie del medie.

 

E. W.

 

Heroldo de Esperanto informa su letores que INTERNACIA RADIO-REVUO ha cessat aparir.

 

A. W.

 

-77-

 

Sr Dlouhý comunica me, que li 17 decembre 1928 ha morit nor coidealist sr Jos. F. KHUN instructor in Jičín, Tchecoslovacia, in etá de 59 annus.

 

Sr Khun esset un fervent e devoet interlinguist del comensa del tchec Esperanto-movement. Ja in 1904 il editet per propri moné un bell ovre »Majstro Jan Hus» con prefacie de Dr Carlo Bourlet. In 1910 il editet su tchec traduction del brochura de Dr. Couturat «Pour la Langue Auxiliaire».

 

Quam delegate de «Landal societé central del uniones de instructores in Bohemia» in «Internacia ofico por geinstruistaj federacioj», in li unesim session del comité del «Ofico» il pledat in nómine de 8000 organisat tchec instructores por editer un propri propagatori jurnale in Esperanto. Su mandant esset anc inter li 230 societés adherent al «Delegation» til januar 1906.

 

Il ne esset content con li decision del Delegation pro fonetic considerationes, ma pos mi explication il strax abandonat Esperanto e devenit ne minu fervent idist. Il esset li unesim president del «Cheka federuro dil amiki di la linguo internaciona». In «Linguo Internaciona» 1912 il publicat su tchec traduction del studie de Dr Couturat «La Réforme Justifiée». Por promover li propaganda de Ido inter li tchec instructores il publicat in un calendare de instructores 1913 su traduction de «Kurzer Lehrgang der Weltsprache Ido» de Fr. Schneeberger. In 1920 il adapta a Ido e edite su studie «Magistro Jan Hus».

 

Durant mult annus il esset membre del «Direktanta Komitato dil Uniono por la L. I.» Interim il sempre contribue a «Linguo Internaciona» e scri articules propagativ por tchec gazettes e prende parte in li sessiones del Komitato dil Cheka Ido-federuro in Praha. Ti federation nominat le in 1923 quam membre honorari.

 

In li comensa de 1927 pos exchange de opiniones pri Occidental con me il abandonat Ido e devenit fervent occidentalist. Ma tande ja su sanitá ne permisset le laborar por nor afere quam il desirat.

 

Ma ultra li grand labore por L. I. il laborat in li literatura por li infantes. Il colectet bellissim racontas por infantes in divers lingues e traductet les in tchec. Ancor in SaC 1927, pag. 60 il anuncia li continuation de ti penosi labore.

 

Sr Khun, un tchec Mezzofanti (il conosset almen 20 lingues europan), va restar in li memorie del tchec interlinguistes quam un devoet mann de aurin cordie.

 

Jan A. Kajš.

 

Nor coidealist H. SENIGALLIA, confundator e membre de Celia, morit in Marseille li 23 decembre 1928 in etá de 43 annus. Unquande esperantist, il adheret a Ido in li comensa de ti ci movement e quande Occidental aparit, il misset sovent remarcas pri Occidental e finalmen adheret a it. Malgré un grav e long maladie il interessat se sempre pri li progresses de Occidental. Su vidua e su infantes ples accepter nor sentimentes de condolentie.

 

L. M. de Guesnet.

 

Litteratura

Mi amic Kakut

Mi amic Kakut have tri maritas e il vive con omni tri in plenissim pace e felicie — tot proxim al arctic zone. Kakut es eskimó de pur sangue, con etá de circa 45 annus, grand de circa 5 pedes e 6 inches, presc tam larg quam long, have un tenebros visage brunat per li sole, enorm osses de guancie e un litt mustache desordinat. Su dentes sembla esser for-limat til gengive, to es causat per que il macha li osses del renn por manjar li medulle. Il es chef del forsan 30 families ex queles consiste li tot population de ti ínfertil region. Quam su cotribanes anc il vive completmen del savagi turbes de rennes.

 

Su «iglu» e «topek» (cabanes de nive e glacie) contene ínpayabil tresores: un coffre garnit de latune, un perusat fonograf, tri fusiles, instrumentes por carpentar e «last but not least» li vestiment estival de un hom albi, inclusiv de un pare de galoches. E naturalmen su tri féminas, un cose tre precios mem in li arctic zone.

 

Su marita nr 1, quem il maritat tre yun, have circa su etá, fa un tre negligent impression e memora a un cigana de avansat etá; ma in dom ella reye severmen e controla li inmagasinament del victuales e li perpetual serchada pro sicc branches de salice por li foy. Li infantes de ella ja ha fundat propri families.

 

Marita nr 2 have circa 30 annus; su infantes lude ancor in li camp, ma ja sin controle. Su sol function es acompaniar Kakut, partú u il ea, in chasse o in viage e cuidar por li tenda e li canes. Extra ti ci activitá ella sembla haver null altri quam fumar su propri pip o ti de un altri e sputar meditante in li foy.

 

Su marita nr 3 es apen 20 annus. Su sol charge es parturir infantes a Kakut. Ella deve esser sempre bell e pro to ella es sempre adornat. Quande yo videt la, ella hat vestit se con un tot nov dupartit costum de pelle de renn presc blanc tannat. Li pantalones trovat se in alt bottes de cute savagin garnit per rubi flanell-cordelles. Li orle de su hirunde-caud robe esset bordurat de wolverino-pelisse e de un serie de vacui cartuches. In li medie de su larg gilet pectoral de multicolor peliss-garnitura apendet un grand splendid ornament; yo reconosset it quam parte de un crocage por piscar, quel yo ha donat a Kakut in estive passat. Li capilles de ella plectet in du grass

 

-79-

 

salsices, pendet a bass de ambi guancies, e pluri larg anelles cuprin ornat chascun fingre.

 

Yes, ella aspectet bell, ella anc savet to e persistet esser fotografat tenente elevat ambi manus con li palmes ad avan ye ambi láteres del facie, porque ne mey forsan mancar li anelles in li fotogramma. Kakut esset tre fier pri ella — in secret naturalmen. Il hat payat por ella 10 blanc-foxes, 2 usat canús, 1 nov fusil e 10 buxes de munition. Un astonant precie!

 

Quande in passat junio yo intrat in li camp de Kakut yo remarcat, que li familie Kakut ha finit su annual purification vernal; to es fat per transportar se self e li tot havages a un plazze quelc cent metres ad supra o a bass del fluvie. Si 20 homes con adminim tant canes ha hivernat circa 6 o 7 mensus sur un e sam plazze e vorat ta circa 500 rennes e — deo save — quant piscs, e forjettat li decadallia chascun die apu lor camp in li profund nive, tande on fa bon changear su logiment in verne, quande li nive desgela; plu bentost plu bon.

 

Atendente mi visite, omnes esset reunit por salutar me, li tri féminas e quelc orfanes — nam Kakut have un bon cordie e ama tre mult un grand suita. Kakut self salutat me quam su gast. Su excitation manifestat se in fluvies de sudore, queles fluet a bass del facie al coll.

 

Li proxim die noi continuat nor via al nord, Kakut sedet apu me e esset li guide. Mi ambi indianos e yo esset un poc derangeat per li sett-semanal viage passat, durant que omni to quo Kakut portat, esset nov.

 

Kakut regardat mi ambi Cree-indianes quam entes inferior, quáncam il esset tot amabil a ili. Ma il ne videt que il por ili — secun lor rasse — rangeat ínmediatmen detra li savages. Joyosmen il fat su parte del labor; vers me il conduit se quam un hósped qui monstra a su gast land e homes. Quande il decovrit que yo havet un libre por noticies, il con plesur pruntat it por esquissar cartes geografic del region circumdant nos, queles il comentat per litt rud dessines, quam p. ex. ti de un renn, de un musco, de salices e de piscs. Lu sol quo il ne savet far, esset representar li relationes de dimensiones; il esset acustomat a un cert scala, e si il devet dessinar 200 milies, il besonat folies e folies de paper, quo esset tre custos.

 

Quáncam il participat a nor repastes e devorat enorm mult, tamen il credet, que noi damageat li frisc carne per bollir tro mult. Quam omni eskimós del land-partes interior il esset acustomat a carne gelat in hiverne e a carne «tepid» in estive.

 

-80-

 

Il manjat con plesur oves e conosset chascun insul u li anates in grand quantité deposit lor oves. Li partition de ti captage esset tre simplic, proque noi desirat solmen li frisc oves, durant que il preferet li altris. Por ti scope noi posit les in un caldron con aqua, e Kakut prendet li oves flottant sur li aqua, queles il sempre devorat in rud statu.

 

Su max remarcabil action esset li maniere parlar con me, regardante li fact que yo posse rememorar solmen 12 eskimó-paroles e il ne conosse plu quam 30 paroles angles, queles omnis il pronuncia sin diferentie con un dur finale. George esset «Joss», willow (salice): «willok», rifle (fusil) «riflek». Il nominat su infantes solmen «me baby», (quáncam mani esset ja adult); pri su patre morit il parlat solmen quam de «me old buck» (mi old buc). Talmen il racontat li historie de un eskimó, qui chassat un renn, cargat it sur li slitt e marchat adhem, quande assaltat le un lup fat ínvalid per un captuore e a qui esset desfacil chassar besties. Li mann mispassuat e cadet, e pos un terribil lucta, li lup captet le al gurgul e strangulat le. Un eskimó observat li tot tragedie de un lontan colline per un telescop. Quande Kakut raportat me ti historie il finli rulat se quam in rabie sur terre, in comensa ululant quam un savagi lup, poy con li cordie-lacerant cria del victime.

 

Quande pos finition de nor excursion noi retornat in su camp il demandat de su marita nr 1 quam unesim un rennolingue. Adiante il esset visibilmen emovet; yo es fort convictet que il comprendet me quande yo aclamat le: Bon fortun, amic Kakut!

 

Ex un articul de capitan Thiery Mallet, senior-chef del firma pelisserial Révillon Fréres in „The Atlantic Monthly“, Boston.

Trad. Dr. Mell.

 

Cremation de prince sur Bali

In Ost-India li hollandeses ha abolit li antiqui cruel more del balineses, combuster li viduas del chefes e principes. In li annu 1814 on sacrificat in tal maniere ne minu quam 74 féminas a occasion del morte del raja. Li favoritas havet li tal-nóminat privilegie posser saltar vivi in li crepitant foy. Li concubinas e sclavas esset jettat quam cadavres in li foy pos lor punialation.

 

In li annu 1847 li dan viator Werner Helms assistet sur li insul Bali li martyrie de tri yun féminas qui talmen sequet lor raja in li morte.

 

-81-

 

Li cruel ceremonie evenit in li proxim vicinité del admirabil palace del morit chef e plu quam 40000 balineses inclusivmen li féminas prendet parte; omnis regardat ti ci spectacule quam un religiosi festa. Strett apu li palace trovat se un altri splendid edificie, li aurin tegmente de quel esset suportat per alt pilastres de carmin colore. In su centre stat sur un petrin platform, covrit per sable, li grand richmen ornat statue de un leon, li dorsal látere de quel on posset aperter, por acceptar li córpore del principe, qui junt con li statue devet esser dat al flammes. Adjacent al duesim palace esset un grand plazza, circumdat per un mur de quar pedes in altore. Intern de ti ci plazza brulat un colossal foy, quel esset destinat por li tri viduas del chef. Li spectatores colectet se circum ti ci loc de cremation. Un bambú-ponte de 20 pedes de altore, quel esset protectet contra li foy per branches de platane, ductet a supra trans li plazza. In medie del pont trovat se por li tri féminas un micri pavillion, in quel ili posset preparar se por li salta mortal.

 

Li cadavre del prince, velopat in blanc toale, reposat sur li tabul de un alt, abundantmen decorat turre, quel havet li form de un págode. In li solemni procession de 500 mannes, queles esset acompaniat de dignitarios, prestres, musicantes e numerosi portatores de preciosi dones de sacrificie sammen del manjage, preparat sur argentin e aurin platiles, li cadavre esset portat al plazza de cremation. Detra li grand turre tri plu micri, minu richmen decorat turres sequet in li procession; in chascun esset un del ínfelici yun féminas, li trates de queles tamen desvelat null timore pro li menaciant horribil morte. Per auxilie de un spegul e pectine ili ornat se por li marcha al sacrificie, quel li balineses nómina «bela» i.e. «fidel til morte». Pos to li cadavre del raja esset dat al flammes e numerosi spegules sur li bell mures del crematoria, suportat de colonnes, reflectet li flammeant mar del brulant leon lignin.

 

Poy sequet li atroci scene, quel esset regardat del spectatores sin li minim horrore. On portat li tri yun féminas in medie del procession tri-vez circum li plazza e pos to on conductet les al ponte, u ili attendet in li pavillion de ponte, til que venit lor vez. Quande ti ci moment hat arrivat, ili eat per tranquil passus al fine del pont, portante tri columbas sur lor manus. Li avies volat ad supra, quande li féminas fat li fatal passu, talmen incorporante li simbol del ánima liberat. Null anxie monstrat se sur li trates del féminas, quande ili, stant sur li

 

-82-

 

fine del ponte — 20 pedes súper un furiosi mar de flammes, plu fortmen adsofflat per grand quantes de oleo — omni tri levat lor manus súper li capes. Du de ili regardat unaltru, li silent signal: Tu es pret?

 

Poy ili saltat in li voraci foy. Li triesim hesitat un moment, ma poy ella sequet al du altris. Null cri escapat lor labies, quande li flammes cludet muient súper ili. Ti ci horribil spectacule semblat causar null emotion inter li spectatores. Solmen li un europan testimon esset rigidat pro terrore e scrit plu tard pri to: «Quo yo videt, es ínobliviabil. It plenat mi cordie con profund mersiositá, apartener a un civilisation quel malgré omni su mancas tamen conosse misericordie e quel plu e plu protecte li féminas contra oppression e cruelitás. Li brites ha exterminat in India li more del sacrificies de hom e sin dúbita li hollandeses interim atinget lu sam anc sur Bali.»

 

Felicimen on posse afirmar to, li hollandeses ha despermisset li barbaric more del sacrificies de féminas. Ma to es anc li sol mutation, quel ha esset fat che li pomposi interrament de un balinesi principe. Ancor hodie li cremation es un grand eveniment, besonant preparationes de quelc mensus. Ancor hodie on inscena un luxuosi procession funeral, in quel li morto es portat de centes de portatores in un págode — anc li altri customes conservat se, etsi hodie li yun viduas ne plu seque li raja in li morte: grand pupés de palle, velopat in preciosi vestimentes, simbolisa li féminas, proque tis ci self es impedit del nov mastros del lande, li hollandeses, acompanar lor marito in li ciel de Indra e li campes de etern felicie.

 

Dr. H. H. Juynboll in “De Indische Gids”.

Trad. de Dr. K. Schuppet.

 

Fa sam quam li postmann!

Esque tu ja pensat ye li quantitá de canes queles li postmann incontra durant su distribution-tur?

 

Si il vell dever stoppar omnivez quande un de ili aboya detra su talones, il vell nequande posser finir su labor.

 

Ma il lassa, con índiferentie, li canes clamar lor colere, e il seque su via, sin esser trublat.

 

Imita le! Tu fat melior hodie quam yer. It es li cause de tant invidie, jalusie e calumnia. Ne honora per un response tis qui aboya detra vor talones.

 

In céteri tu ne have témpore a perdir por to.

 

Trad. L. M. G.

 

-82-

 

Corespondentie

Nor colaborator sr L. M. de Guesnet (Paris) invia nos li sequent opinion expresset e autorisat de Prof. A. MEILLET, professor de linguistica in Collége de France:

 

«To quo es ja international, deve esser adoptet in li lingue international e it ne deve depender de alcun sentiment personal que on changea o substitue in it alcun altri cose».

 

Al redaction del jurnale Cosmoglotta, Mauer bei Wien.

 

Tre estimat seniores.

 

Ples permisser me mersiar per vor estimat jurnale a omni ti mund-linguistes qui enunciat se al vésper memorativ arangeat de E. de Wahl in ocasion del 10esim anniversarie del morte de mi patre. It es por me doloros, que Reform-Neutral esset sepultet con mi patre, quáncam it ha havet mult adherentes durant su vive. Yo ne es suficent versat in linguistica por laborar e defender Reform-Neutral; anc manca me li tot materiale, pro que yo posset salvar ex li cáos del bolchevistic regime ne mem li mund-linguistic biblioteca e corespondentie tam rich de mi patre. Ma por maner fidel e servir al idé, por quel mi patre laborat tam entusiasticmen, yo adhere al Occidental-movement e peti vos considerar me quam membre e abonnat de Cosmoglotta. Con excellent respecte

 

Helene Terras-Rosenberger.

 

Nömme bei Reval, Waldeckerstr. 3, Estonia.

 

Li letores queles possede li LEXICO DEUTSCH-OCCIDENTAL e desira reciver li apéndice con print-erras e suplementes, mey demandar it de Kosmoglott, Reval, Eha 10, Estonia, e adjunter un respons-cupon o 10 Pf. in german postmarcas por li postal expenses. Ta on posse comendar anc li altri editiones de Kosmoglott, insertet in nr 58, pg. 60.

 

E. W.

 

Pro li esquisse fat por li covriment de Cosmoglotta yo ha recivet pluri gratulationes de letores de divers landes. Ne possente mersiar per manu propri a chascun amical scrite yo permisse me far to per li present maniere. Yo considera it quam mi simplic deventie auxiliar a un movement cultural homanitari e joya audir, que li occidentalistes es content pri li dessin.

 

Alfred Hoerbiger.

 

Con regret noi deve sempre denove constatar que it es ínpossibil assecurar un regulari admission de Cosmoglotta por multes de nor max interessat letores in RUSSIA. Divers russ coidealistes absolutmen ne recive li revúe, altres solmen sporadic. Mem li missages comendat de membres del Academie Sovietic del Scienties ne es imun

 

-84-

 

contra confiscationes. P. ex. un pacca de jurnales comendat de un professor de Universitá in Leningrad e inviat registrat esset ne inmanuat al destinatario ni retro a nos. Solmen pos tedant reclamationes e revendicationes del austrian posta noi retro-recivet li pacca con stamp in lingue frances «Interdit por admission per li administration postal». Noi ne comprende un tal interdiction por un revúe quel índependent de political tendenties, ínpartialmen es consacrat al difusion de un lingue international destinat por omni popules. O esque li «administration postal» de USSR have li conception, conform al inscritiones sur su marcas e cartes official, que Esperanto have li monopol de un L. I. e que li concurrentie de Occidental es «interdit»? Noi fa ti comunication public, pro que li procedentie del nominat «administration postal» causa nos grand expenses e constant íncomoditás e por que nor russ letores save li motives quande noi deve totalmen cessar nor expedition a USSR.

 

Adm.

 

Lettre apert

a Professor Paolo Lusana,

President del Ido-Akademio,

Biella (Italia).

 

Estimat senior.

 

Noi remarcat, que senior Noetzli, redactor de «Ido», plena pluri págines del «Ofical Informilo» del Ido-Akademio con crud personal insultas e ofensiv insinuationes contra Senior Moore, Professor Jespersen, Mrs. Morris e altri conosset interlinguistes. — Li ataccas es tam absurd, fantastic e infantesc, que noi self ne vide necessitá a responder, ma noi desira saver esque un tal metode de interlinguistic discussion e procedentie have li simpatie e approbation de vu, senior Professor, quam presidente, e del altri membres del Ido-Akademio.

 

Con respectosi salutationes

 

Occidental-Union

Central Officie

A. Deminger — E. Pigal

 

Subventiones al Occidental-Union

Regierungsrat Dr. Mell (Rudolstadt): 25 öS.

O. Calmark-Zlamalyk (Chicago): 30 öS.

H. Dave Morris (New York): 4 doll.

Dr. Karl Schüppel (Parchim): 8,2 RM.

Gerald A. Moore (London): 25 pounds Sterling.

Heinrich Hruby (Wien): 3 öS.

Li Central Officie.

 

Eigentümer, Herausgeber und Verleger: Occidental-Union, Sitz: Mauer bei Wien. Verantwortl. Schriftleiter: Ing. E. Pigal, Liesing b. Wien. Druck: Milan Nedvídek, Tábor.

Comments (0)

You don't have permission to comment on this page.