| 
  • If you are citizen of an European Union member nation, you may not use this service unless you are at least 16 years old.

  • You already know Dokkio is an AI-powered assistant to organize & manage your digital files & messages. Very soon, Dokkio will support Outlook as well as One Drive. Check it out today!

View
 

Cosmoglotta A 064 (sep 1929)

Page history last edited by Dave MacLeod 5 years ago

COSMOGLOTTA

Annu VIII – Septembre 1929 – Nr. 64 (9)

 

Contene:

 

Complet grammatica de Occidental (1), K. Janotta

Duplic consonantes, Edgar de Wahl

Remarca., Redaction

Cronica

Humanistes, Roda Roda

Maestro in su profession

Miscellanies.

 

COMPLET GRAMMATICA DE OCCIDENTAL

In li present caderne noi comensa publicar un complet grammatica del lingue Occidental, demandat ja de omni láteres. Pro que noi ne posse editer ti ovre quam brochura separat pro li grand custas de un tal printage, noi inserte it in nor revúe in pluri continuationes. Senior K. Janotta ha prendet sur se li pena composir ti ovre.

 

Red.

 

Prefacie.

Naturalmen ti unesim elaborate de un «Complet Grammatica» va contener mult lacunes in comparation al desires de multes de nor coidealistes.

 

Ma certmen un duesim gruppe del adherentes de Occidental, propagandistes, va opiner, que ti ci ovre es tro ampli, tro detalliat e que it involue li dangere que li profan publica va blamar li «desfacilitás», li grand númere de regules e li «exceptiones» del grammatica de Occidental. A ti gruppe de Occidentalistes yo responde que yo ha monstrat per li curt grammatica aparit in li mumerós 56 e 58 de Cosmoglotta, que li grammatica fundamental de Occidental ne es plu long quam li famosi 16 regules de Esperanto; ya, in un laconic grammatica noi va monstrar que li tot grammatica de Occidental, necessi por un hom de bon europan erudition, posse esser printat sur un post-cart. Si on va criticar li voluminositá del present ovre, on va blamar li existentie de international paroles in li lingues natural, de queles li grammatica es mem mult plu voluminosi, quam ti de Occidental.

 

Un altri objetion es ti que mani autores de Occidental-manuales national ne vell posser trovar un just selection ex li materiale disponibil in li «Complet Grammatica». Un tal timore ne es justificat; nam li base suficent por li fundamental manuales national ja existe in li «Okzidental-Kursus in 10 Lektionen» de A. Z. Ramstedt e in li «Repetitorie de Occidental» redactet in Occidental; li du es insertet in li german libre de introduction «Occidental, die Weltsprache», quel va aparir circa intra tri mensus.

 

Senior Wahl ja ha plur vezes monstrat, e in maniere excellent precipue in li articul «Exceptiones e li vive» in nr 43 de Cosmoglotta, que li talnominat exceptiones es un facilisation del lingues por lor usada, por li parlation e comprension de li pensas. «Un lingue ne existe por parlar secun grammatica o logical regules, ma inversmen, tis existe par facilisar li parlada … Un superflui regularitá fa sentir se quam ínsuportabil in li practic vive … Ne li aprension de un

 

-150-

 

lingue es lu essential, ma su usation!!» Talmen Wahl ha egardat in Occidental li leges del vive, queles es plu flexibil quam tis del matematica e mecanica. Lass nos egardar que li témpore de aprension de un lingue, e precipue de Occidental, es mult plu curt quam li durada de su usation.

 

In plu, Esperanto have anc su grand manuales, mem plu ampli quam li present. On mey comparar: «Esperanto, La gramatiko de Dro Zamenhof kun komentaro» de prof. P. Christaller, Stuttgart 1921, 73 págines; «Esperanto, Sprachlehre» de prof. Dr. Joh. Dietterle, Leipzig 1926, 44 págines; o mem special ovres: «La Elementoj kaj la Vortfarado» de E. Čefeč, Paris 1911, 64 pagines; «La Esperanta Vortfarado» de Paul Fruictier, Paris 1913, 115 pagines; «Prepozicioj kaj Akuzativo en Esperanto» de A. Mair, Wien 1926, 70 pagines, etc. etc. E anc Ido have su «Kompleta Gramatiko Detaloza» de L. de Beaufront, Esch-Alzette, 1925, 224 pagines.

 

On aprende Occidental ne solmen por posser leer li lingue; por ti scop li studie de un curt clave sufice. E quam es demonstrat, mult milliones de persones comprende Occidental sin studie anteriori. Ma li adherentes vole ne solmen comprender, ma anc posser usar ti lingue correctmen tam in parlation quam in scrition; e pro to ili besona ne solmen li curt regules pri li paroles gramatical, ma anc regules pri li parol-formation e sintaxe.

 

Per su grand contenete just anc in li du ultim punctus, li «Complet Grammatica» va far dispensabil li detalliat studie del lexicos ante usation del lingue. In ti sense li letores mey comprender mi ovre.

 

Por me e por li altri iniciantes del present ovre esset ductent in prim li desir dar al Comité Explorativ e al Academie un base plu larg por lor explorationes e decisiones, e in sequent li espera que per un tal ovre mult hesitationes, erras, miscomprenses e mislabores de nor colinguanes va esser evitat.

 

Ja nu, quande solmen un micri part del Complet Grammatica es finit, yo posse dir que it es ne solmen mi ovre, ma anc li resultat del colaboration del seniores Pigal e Deminger, e in unesim rang de senior de Wahl, de quel yo admira plu e plu mult li amplore de su interlinguistic saventies quant plu progresse li elaboration de ti ci ovre. Li colaboration de ti ci seniores esset pri quelc articules tam grand que yo esset quasi solmen li organisator del colaboration.

 

K. Janotta.

 

INDEX

Fonologie

Alfabet

Pronunciation

Accentuation

Separation síllabic

Quantitá vocalic

Textu exercitiv

Nómines de lítteres

Flexion

General remarcas pri li parol-formation

Desinenties

Desinenties primari

Desinenties secundari

Derivation

Temas derivatori

Suffixes

 

-151-

 

Composition

General remarcas

Assimilation in li composition

Temas ínseparabil

Prefixes

Temas presentic quam determinativ

Grec prefixes

Families de paroles

Ortographie

Mollat sones

Duplic consonantes

Transscrition del latin paroles

Transscrition del grec paroles

Transscrition del non-classic paroles

Majuscules

Abreviationes

Signes non-alfabetic

Interpunction

Partes del discurs

Articul

Substantive

Adjective

Pronómine

Numerale

Verb

Adverbie

Preposition

Conjunction

Interjection

Sintaxe

Metrica

Corespondentie

I-esim Capitul: FONOLOGIE

A. Alfabet

Li alfabet de Occidental consiste ex 26 simplic lítteres, ad plu ex 2 lítteres apostrofat e ex 8 bilítteres (digrammas):

 

a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z; l’, n’; ch, eu, gh, ph, rh, sh, th, zz.

 

Li nómines del lítteres trova se in li parte G del present capitul.

 

Li alfabet del 26 simplic lítteres coresponde con li alfabetes angles e german. Quam medie de enumeration in libres etc on usa solmen ti 26 simplic lítteres.

 

B. Pronunciation

1. Vocales

Occidental have 7 vocales: a, e, i, o, u, y, eu. Li unesim 5 es pronunciat quam in german, italian, hispan e slavic lingues.

 

Angleses mey atenter li pronunciation continental del vocales, it es: a quam in A father o calm; e quam in A vein; i quam in A unique; o quam in D so, plu pur quam in A not, so (sin u succedent); u quam in A rule.

 

-152-

 

Franceses mey atenter que in Occidental ne existe vocales nasal: an, en, in, on, un = F ane, ene, ine, one, oune; salon = F salone [transcrition: sa-lón]; indic = F ine-dique [ín-dik]; aqua = F a-quoi [á-kwa]; quande = F couanne-de [kwán-de]. Ad plu Occidental u = F ou [u].

 

Germanes mey atenter que du vocales intersecuent in general es pronunciat separat: aer = D a-ehr [aér], país = D pa-ihs [país], leer = le-ehr [le-ér], leibil = D le-ih-bil [leíbil], ciel = D zi-ehl [tsyél].

 

y vocalic es pronunciat quam german ü o frances u; transcrition [ü], por exemple: cylindre [tsülíndre], hymne [hü’mne], styr [stür], physica [fü’sika], analyse [analü’se], cyan [tsüán], yttrium [ü’ttryum]. Pos un vocal e in comensa de un parol anc ante un vocal, y es consonant; su pronunciation es explicat in li sequent articul.

 

eu es egal al frances eu e al german ö; transcrition [ö], por exemple: Europa [örópa], meuble [mö’ble], neutral [nötrál].

 

i e u ante vocales in plursíllabic paroles, u pos q anc in monosíllabic paroles es pronunciat tre curt, presc consonantic e ne posse formar propri síllabes; transcrition [y] e [w], p. ex.: ciel [tsyél], lingue [língwe], aqua [ákwa], piano [pyáno]; quam [kwam], que [kwe], quel [kwel], qui [kwi].

 

ai e au es diphtongs e es pronunciat [ay], respectivmen [aw]: email [emáyl], rauc [rawk], aplause [appláwse]; caul [kawl].

 

2. Consonantes

Occidental have 20 simplic consonantes (sin y), 2 consonantes mollat (lítteres apostrofat) e 8 consonantes indicat per digrammas.

 

In general li consonantes es pronunciat quam in italian con cert modificationes.

 

In lu sequent es indicat ti consonantes, de queles li pronunciation diverge del italian o have desfacilitás por angleses, franceses o germanes.

 

c e g ante e, i, y es pronunciat dental, respectivmen sonor-sibilant, it es c = [ts]; g = g in D Page, Loge, Gelee, j in frances; transscrition [ž]. In omni altri casus c e g es pronunciat guttural; transscrition [k], respectivmen [g]. Con h li lítteres c e g forma li digrammas ch e gh, de queles li pronunciation es indicat in infra.

 

h es sempre pronunciat quam in german. Li digrammas ch, sh etc es tractat in infra.

 

-153-

 

j es egal a j in A jazz, a dg in D Budget e F budget, transscrition [dž]: januar [džanwár], conjugation [kondžugatsyón].

 

q es pronunciat quam k: banqero [bankéro], acquisition [akkwisitsyón].

 

s have du pronunciationes; (a) it es sonori («leni», A voiced, D stimmhaft, weich; transscrition [s]) inter du vocales, p. ex.: cose [kose], rose [rose], position [positsyón], conclusion [konklusyón], usa [úsa], in plu in fine de parol, ínmediatmen pos accentuat vocal, si on posse etimologicmen suposir que un vocale seque li s: frances(i), ples(er), país(e), pis(e), precis(i), omni-cos(e), ros(e), poros(i), repos(e), abstrus(i), confus(i), mus(o), obtus(i), refus(a). Ma (b) in omni altri casus s es pronunciat surd (i. e. «fort», A voiceless, D stimmhaft, scharf; transcrition [ss]), p. ex.: sol [ssol], grotesc [grotéssk], person [perssón], épos [époss], ómnibus [ómnibuss], schisma [ss-khíssma], egoism [egoíssm]; anc li pluralic s: patres [pátress], veritás [veritáss], unités [unitéss], vertús [vertúss], omni ss: masse [másse] etc; e li paroles finient per vocal+s, queles ne permisse suposir un sequent vocale, p. ex.: es [ess], li present de esser; li pronomines les [less], nos [noss], vos [voss]; li preposition pos [poss] quam abreviation de L post; li prefixes des-, dis-, mis-, p. ex. desinfecter [dessinfektér], disafection [dissaffektsyón], misalliantie [missallyántsye]; etc. Germanes mey atenter que anc li combinationes sch, sp e st es sempre pronunciat con ss, do [ss-kh], [ss-p], [ss-t] (e ne quam in german [sh], [sh-p], [sh-t]); do schema = [ss-khéma], spirale = [ss-pirále], statue = [ss-tátwe]; anc li s initial es sempre surd secun li regul (b): sala [ssála], self [sself], signal [ssignál], soda [ssóda], sud [ssud], symbol [ssümból].

 

t deveni un sibilant in li finales -tia, -tie, -tion; transscrition [ts]: scientie [sstsyéntsye]; nation [natsyón]. In céteri li pronunciation de t es li sam quam in omni altri lingues europan.

 

v es sempre pronunciat quam in villa, nequande quam f, quo mey egardar precipue li germanes.

 

w es pronunciat quam in angles, it es un u presc consonantic quam in A water, transscrition [w]: watt [watt], west [west].

 

x = [kss], p. ex. extra [éksstra]; inter vocales x posse esser pronunciat anc [gs]: exemple [egsémple].

 

y pos un vocal e in comensa de un parol anc ante un vocal es pronunciat i consonantic quam in A yes e quam j in german

 

-154-

 

e italian, transscrition [y], p. ex.: yes [yess], rayon [rayó], antey [ántey]. Pri li vocalic y vide li articul precedent.

 

z = [ds]: zefir = [dsefír], bazar = [badsár].

 

l’ es pronunciat circa quam li in «familie» [famílye], transscrition [ly], p. ex. guil’otine [gwilyotíne], bil’ [bily], bil’et [bilyét], tal’e [tálye], bul’on [bulyón], toal’e [toálye], orel’e [orélye], trel’e [trélye].

 

n’ = circa [ny], inter consonantes presc ne audibil; p. ex. distin’er [disstineyér], distin’tion [disstin(y)tsión], champin’on [tchampinyón], attin’er [attinyér], attin’tion [attin(y)tsyón], castan’e [castánye], sparn’ar [ssparnyár], vicun’a [vikúnya].

 

ch quam in angles e hispan, quam tsch in german; transscrition [tsh], p. ex. chambre [tchámbre], chines [tshinés], brochura [brotshúra]; ma anc quam ch in frances e sch in german; transscrition [sh], p. ex. machine [mashíne]. Ante consonantes o juntet con y, o in li syllabe arch e pos s, ch es pronunciat quam ch in D machen o quam j in S Mejico (Mexico); transcrition [kh], p. ex. yacht [yakht], cromometre [khronométre], psycholog [psükhológ], architect [arkhitékt], monarchist [monarkhíst], schisma [skhíssma]. Ti qui ne posse pronunciar [kh], deve usar li pronunciation [k].

 

gh — g guttural, ante e, i, y; p. ex.: ghesha [gésha], ghepard [gepárd], ghetto [gétto], ghibellino [gibelíno].

 

ph = f in paroles de grec orígine, p. ex. fotograf = photograph [fotográf]; fosforescer = phosphorescer [fossforesstsér].

 

rh = r in paroles de grec orígine, p. ex. reumatic = rheumatic [römátik].

 

sh es pronunciat quam ch in frances e sch in german; transscrition [sh], p. ex. shrapnell [shrapnéll].

 

th = t in paroles de grec orígine: teosof = theosoph [teossóf]; litograf = lithograph [litográf]; rytme = rhythm [rütm].

 

zz = [ttss], p. ex. pezze [péttsse], plazza [pláttssa].

 

Arte es li potentie crear vivent organismes ex tones, ex paroles, ex colores, ex formes, ex spacies, ex córpores. Li creationes del arte es dependent del milieu de pensas e de sentimentes, del cultura de su témpore. Ili per to forma se a un unitá, a un stil. E li stil es modificat per li caracter del nation.

 

R. Stiefler.

 

Opiniones es plu fort quam armés.

 

Lord Palmerston.

 

-155-

 

DUPLIC CONSONANTES

de E. de Wahl

 

In omni europan lingues on posse distinter curt e long vocales. Mem in russ e frances, u ti diferentie es minu grand quam in li altri lingues, on distinte bon inter R želanie e želannyi, o F pâte e patte. Por transscrition de ti diferentie it existe divers metodes. Li max principal, si on abstrae del caotic metodes angles e german, es sive monstrar li curt vocales per pluri consonantes sive li long per pluri vocales. Inter ili li max simplic es li reduplication del lítteres, ad saver in hollandes, finn e estonian per duplication del vocales, in omni altri lingues per reduplication del consonantes. Yo ne mentiona ci li metodes del hungarian, tchec etc, monstrar li longore per divers accentus. Proque li lingues hollandes, finn e estonian have tre poc extension in li international communication, noi deve sequer in li ortografie de Occidental li metodes usat in angles, german, frances, italian, portugales, scandinavic, russ, li aplastant majorité del europan grand civilisat nationes.

 

Advere li lingue hispan monstra nos que on posse totalmen abolir presc omni duplic consonantes. Ma on save que to tam fort deforma mult conosset international paroles, que durant li periode, quande li lingue international es ancor foren a omnes, it va esser plu practic retener max mult scritiv images in un form quel ne evoca hesitation o miscomprense.

 

In fact anc in Occidental paroles quam casu, casse; can, canne; pane, panne; car, carre; cura, curre, etc ne fa desfacilitás e ne posse esser changeat. Li principal hesitation es incontrat che li heredat latin composit verbes e lor derivates: abbassar o abassar, accurat o acurat, ínreal o irreal, collaborar o colaborar etc. Ti duplic consonantes have lor orígine in li assimilation de divers consonantes ja in latin. It adveni si li prepositiones a(d), con, in dis, ex, sub, tra(ns) es ligat con un altri parol. Max bon on va vider to ex li sequent tabelle*).

 

Abreviationes: D german, A angles, F frances, I italian, R russ, S hispan, P portugues, L latin; Occ Occidental, LI lingue international.

 

(I abbellire, abbattere,) do ci du divers preposi-tiones. ignorant, F ignominie, F ignoble, (S innoble, F innavigable), innocent

Form   ante    Exemples e notes

original         juntiv

ad      a-                in F sovente sin assimilation: abattre, quel deriva de ab- ne de ad, sammen ab-breviar F abreger a-munition, (I ammunizione;) F averer, avocat

assimilation   c, f, g, l, n, p, r, s, t    accent, accession, acclamar, accomodar, accrediter, accusativ, acquisiter, acquittar, affect, affinitá, affliction, affluer, affollar, agglutinar, aggravar; allargar, alliteration, allongar; annullar, [156] annunciar, annexer; aparition, aplicar, aplauder, apreciar; arrangear, arrestar, arrivar; as semblar, assentir, assimilar; attaca, attentat, attirar

ad      h, j, m, v e vocales    ad-herer; ad-junction; ad-monition; advocar; ad-aptar, ad-equat (ma in I ammonizione, avvocato)

con     co-     vocales e h    co-education, co-activ, co-idealist, co-incident, co-administrator; cohesion, cohabitation

assimilation   l, m, (n), r      collocar, collaborar; communist, commission; connex, conniventie; corroborar, correspondentie, corruption

com    b, p, (m)        combatter, combuster; composition, compressor, combination

con     in omni altri casus    concav, conceder, concession, condensar, confection, confluer, confederation, congenial, congregation, conjecter, conjunter, conquestar, consacrar, contemporan, continuar, convergent, convenir, conversion, convulsiv

dis      di-      m, r, v, (g), (l) dimension, digestiv, digression, dilacerar, dilater, diluvie, diminuer, directer, divagar, divergent

dif- assimilation       f         diferentie, diform, difider, difusion

dis-    in li altri casus discontinui, discordant, discurs, disharmonie, disjuntiv, dislocation, disposir, disseminar, dissident, dissolution, distribuer

ex       e-       b, d, g, j, (c), l, m, n, r, v       (F étrancher; écremer, écorner, egoutter); edentat, ejacular, elargar, elaborat, emancipar, emersion, enunciar, enorm, eradicar, evocar, evident

assimilation   f         effeminar, effortie (P esforçar, esfolhar)

ex       c, p, t, s, (f), h, vocales         exaudir, excess, excavar, excrement, exposir, extemporar, exsiccar, exempt, (F exfoliatif); exhumar, exuberar, exquisit

in                 (i-)      (in italian paroles I istituto)

(ig-)    (n)

im-     b, p, (m)        F imbiber; implicar, impotent, (F immortel); impression, imputar

assimilation   m, l, r  immatricular, illegal, irrational [157]

in-      in altri casus  ínarticulat, íncaut, íncredibil, indurar, ínevitabil, influentie, ingredientie, ínhoman, injection, ínnavigabil, ínnocent, inocular, ínquiet, inscrition, íntolerant, ínvariabil

(ob)    (o)      (m)     Ha perdit su creativ fortie, existe solmen in traditional paroles, F omission

assimilation   f, p     offensiv, offert, officie, opposition

ob-     in altri casus  objectiv, obligatori, obseder, obstruction, obtener

sub     su-     s        (F sujet, soulever, souligner, soumettre; sourire);   suspect, suspirar.

sus-    p, (c)   suspender, susceptibil (tre rar)

assimilation   c, f, g, p        succeder, succursale, suffix, suffusion, suggestion, supposir

sub     in li altri casus subaltern, subdivision, subhastation, subir, subjuntiv, sublunari, submarin, (F sous-marin), subordinar, subsidie, substrat, subterran, (F souterrain), suburb, subvention

trans   tra-     d, j, (m)         tradition, traduction, traject, (I tramontana)

tran-   s        transcrition, transcendent, transilvan

trans-           transalpin, transbordar, transcontinental, transformar, transgresser, transit, translater, transmigration, transparent, transsubstantiation, transversal

Ma anc ci li modern lingues sovente seque altri e divergent metodes. Durant que p. ex. li lingue hispan supresse presc omni duplic consonantes, li lingue italian excelle in ili e usa les anc ta u li altri lingues ne have les. Li lingues angles, german e frances ordinarimen conserva li latin form, ma anc ci on posse vider provas de autonom formation, quam p. ex. in li F sou (s)-, a-, ex-, specialmen in li nov derivationes e in li vivent omnidiari paroles. Do it ne vell esser nullmen ínnatural o despermisset, si anc in ti dominia on vell provar regular li usation secun unitari vidpunctus.

 

Ci nu aperte se du vias.

 

1) On seque li latin metode conosset in li scientie e anc tre sovente usat in A D F. To vell esser unitari, e conform al metode de Latino sine flexione. It es, on defini, in quel casus on usa li plen form, in quel li assimilat e in quel li acurtat (elisionat) form, p. ex. con-, col-, co-.

 

Ma quam on posse vider in li supra exposit tabelle li regules del assimilation ne es unitari; ili varia che chascun son, e in chascun preposition. Sammen li abreviat formes. Per altri paroles, to representa un tal desfacil e caotic metode, que almen yo til nu ne ha posset trovar un unitari general regul, quande usar li plen form, quande

 

-158-

 

assimilativ formes e quande li acurtat. In omni casu on va conceder que li metode de ti composition va far desfacilitás al slaves, ugro-finnes, orientales e mem al minu instructetes ne solmen del germanes ma anc del angleses e romanic nationes, p. ex. li hispanes.

 

Li duesim metode vell esser trovar un practic compromiss, quel vell esser si ne absolut scientic, ni rigoros, tande almen un poc plu facil por non-latinistes.

 

Por orientales, slaves, etc it vell esser naturalmen lu max simplic, si on vell posser sempre usar li plen form del preposition; p. ex. conbatter, conposition, conidealist, disgression, disvagar, disfusion, exlaborar, exdentat, exradicar, ínmortal, ínlegal, ínnobil, inmatricular, ínreal, subposir, subpender etc.

 

In fact in li lingue hispan existe ja comensas in ti direction: conllevar, conmemorar, conmensal apu comensal, conmiliton, conmiseration, conmutation, conregnante, ínlegible, ínmaterial, inmersion, inmortal, inmunidad, innoble, disforme, disminucion.

 

Advere on posse dir que mult paroles vell sonar tre haccat e cacofonic, p. ex. exlaborar, exradicar etc. Ultra to on posse adducter que in multissim paroles li sentimente de composition ja de long ha perdit se, e ne es sentit plu.

 

Pro to forsan li max simplic e facil expedient in ti desfacil question sembla esser li sequent metode:

 

In omni casus u on senti (o vole sublinear) li idé del composition on usa li clar plen form. Apu ti plen form on posse usar anc li acurtat co- (con), di- (dis), e- (ex), i- (in), [o- (ob)], su- (sub), tra- (trans), si per tal maniere on recive paroles plu simil al comun usation, p. ex. co-idealist, co-laborar, comision, conex, corespondent, coruption, di-ferentie, difusion, digresion, divergent, edentat, emerger, eradicar, efeminar, ilegal, irational, ofender, suspirar, suposition, traduction etc.

 

Tande li analogie vell postular supresser li duplic consonantes anc in li altri casus u on ja ne senti li composition. To vell in fort gradu simplificar li usation e anullar li hodial hesitation che li mult persones queles plu ne memora li latin etimologie.

 

Scientistes e erudites forsan va revoltar pri mutilation de sacrosant international paroles, ma ili oblivia que ti internationalitá es principalmen A D F e scritiv, in li pronunciation ili ne lude un role. Adplu li L. I. ne es solmen por li erudites de grand europan popules, ma anc por li altri homes, do omni facilisationes e regularisationes possibil deve esser fat, si noi ne ariva per to a ínnatural e hideos formes, e li recivet formes presc omnis es identic al hispan.

 

Ma on deve memorar que to quo ne existe in A F ancor ne es ínnatural, e que Occidental ne es un mixtura de A F, ma un autonom lingue international.

 

Advere on posse replicar, que li duplic consonantes posse haver anc un rol indicatori: Si on ne conosse li parol de su propri lingue, li duplic consonantes strax averti li leente, que ci il have un composition con un del prepositiones. Ma tande on vell dever scrir li duplic consonantes in omni casus de combination con prepositiones quam in italian, e ne quam in L A D F, p. ex. abbassar, abbatter, abbreviar, abbordar, accomodar, accompaniar, accustomar, ammassar, ammirar, ammonition etc.

 

Por li letura tal metodes forsan vell esser cert facilisation, ma por

 

-159-

 

rect scritura yo dubita que to vell esser tre comod e yo time evocar un cáos, proque on nequande vell saver ca li parol usat es un composition (anc plu ne comprensibil) o un parol primari, p. ex. commun, immun, addition, allotria, allotrop, alarm, etc.

 

Naturalmen mult persones, acustomat usar li duplic consonantes va usar les ínconscientmen, e in fact to ya ne fa necos mal. It sembla do max simplic abolir in li compositiones con prepositiones li duplic consonantes e far li composition sive per li plen formes o per li abreviat tales, e in sam témpor tolerar anc li usation del duplic consonantes.

 

Per to noi recive un suficent regulari metode, quel es strax reconossibil, ne tro lontan del usu del grand nationes, e un procedentie ja usat in li vastmen expandet lingue hispan.

 

It es possibil que forsan alqui vell posser trovar un plu bon expedient. Tande il mey far su propositiones al C. E. L. I. A. (Comité Explorativ de Lingue International Auxiliari). Ci yo peti ne dissipar li discussiones pri linguistic questiones in un propaganda-jurnale, quo posse desconcentrar li yun adherentes e li profan publica, evocante li fals idé, que it ne vale comensar, studiar o propagar Occidental, proque it ya ne es stabil e ancor ne pret, durantque on ancor discusse pri changes. In veritá li majorité de proposit changes ha esset repulset per C. E. L. I. A., proque ili sive ne esset ancor ne sat investigat, ni mem bon meditat, sive ne aportat al lingue un serios avantage, sive esset solmen efluentie de personal gust. Li circulares de C. E. L. I. A. nu ja es abonnabil por omni interessates, e it es desirabil concentrar li divers opiniones in un loc, ad saver in li circulares de C. E. L. I. A. Ultra to ante proposir changes e evocar un sovente totalmen ínutil polemica, it vell esser bon, presentar questiones pri dubitativ punctus. Sovente li discussion es finit, si on recive li response, proque in max mult casus it acte se pri miscomprension o ne sufficent profund conossentie del lineas directiv de Occidental. Naturalmen mult retuchas posse e va esser fat, ma mult coses, queles sembla al nov interessates quam mancas o erras, es profundmen meditat necessitás, e ne posse esser changeat sin destructer li tot unitari construction. To on mey egardar, specialmen in ti unesim témpores u li stabilitá e li soliditá de nor lingue es max necessi. On ne mey succusser li fundamentes del structura. Li extern politura li vive self va far con témpore.

 

Remarca.

Li precedent articul explica li desfacilitás del decision pri li duplic consonantes. Pro que li problema ancor ne es soluet, li Occidental-Union, conform al consilies de sr de Wahl, da libertá in ti punctu de orthografie. Ma por satisfar li desires del Occidentalistes queles demanda un unitari scrition recomandat officialmen, li Redaction preliminarimen e secun possibilitá va usar li assimilat formes con du consonantes in casus u ili trova se anc in li lingues latin, angles, frances e german. Per li scrition historic (i. e. sammen per scrir chronica, psychic, thema, physica, aphel, orthographie, rhythm, chlorophyll etc) noi justifica anc li pretension pri li pedagogic valore linguistic de Occidental. In ultra li altri metode, pro esser ancor ne soluet, have li desavantage que on sovente ne save li límite u scrir un, respectivmen du consonantes.

 

Red.

 

-160-

 

CRONICA

INTER NOS, official bulletin dumensual del B. O. S. (BRITISH OCCIDENTAL SOCIETY), august, (abonnament annual por non-membres de B. O. S.: 1 shilling angles per li secretario Eric Bidle, 18 Meadows Lane, Chester, Anglia). Propagativ lettres, partialmen in Occidental, ha aparit in du conosset semanal gazettes. (Time and Tide, 24 may; T. P.’s Weekly, 8 junio). Un angles libre de aprension intitulat «Outline of Occidental», contenent circa 40 págines, apari in liverationes. Li plen serie es recivibil contra un franc sviss o egal valore.

 

E. B.

 

HELVETIA, organ del S. A. P. O. (Sviss Association por Occidental, Adm. Fred Lagnel, Chapelle, Vd.) Ex li contenete: nr 11: Un problema soluet in 1907 (Prof. Leau e Occidental) de Prof. Ric. Berger, Barbusse e Esperanto, Li bon paroles obliviat, Vocabularium illustrat de Occidental, Li argumentes de sr de Beaufront contra Occidental, Un combatte contra vent-molines, Nor servicie e informationes, Li munde rident, Li trist situation de un sved mundlinguist (P. Ahlberg), Mundcolor-lingue (designation universal identic del colores) de Major H. Tanner; nr 12: Linguistica amusant de Dr. Aschwanden, nr 13: Li militant occidentalistes, Li maledit naturalitá, Li lingue tro expandet, Tolero, Un munde in li alfabete, nr 14: Psicologie del mundolinguist de R. B.

 

INDEX OCCIDENTAL-FRANÇAIS de Ric. Berger, 38 págines hectographat, contenent li frequent paroles. Precie sv. fr. 0.50.

 

SUPLEMENT OCCIDENTAL-FRANCES al RADICARIUM DIRECTIV de OCCIDENTAL de Ad. Creux, 58 págines hectografat, contenent paroles ne trovabil in li Radicarium de E. de Wahl. Precie sv. fr. 1,—.

 

Li autores de ti ci du vocabulariums (recivibil che S. A. P. O., Chapelle, Vd., Svissia) comunica que li present aparitiones es solmen prov-printes con erras e mancas queles va esser evitat in un duesim edition. Malgré to li du ovres anc in li actual form have utilitá a franceses por comprension de Occidental-textus.

 

DER TAG, Wien, 3 august un del max difuset diales austrian, sub titul «Sprechen Sie schon Occidental?» (Es-que vu ja parla Occidental?) publica un alegri articul ironios contra Esperanto e tre favorabil por Occidental. Li redaction junte un alinea scrit in Occidental e finient per: «… Pluri decisiv experienties in divers landes demonstra que on posse scrir e parlar Occidental in curt témpore». Li referent declara que li specimen del Occidental-textu pruva li superioritá de Occidental al sistemas anteriori e on comprende per to que Occidental durant du annus de propaganda ha trovat adherentes in plu quam 20 landes ja organisat in un international Occidental-Union con propri revúe e que li concurrentie bentost va esser obligat cessar su ignorantie vers Occidental.

 

DER VOLKSFREUND, Cleve (Germania), 18 mai, sub titul «Der Streit um die Weltsprache» (Li disputation pro li mundlingue) publica un long articul de Dr. Peipers (Köln). Il di, que li desfacilitá in selection de un natural lingue quam L. I. (lingue international) es causat

 

-161-

 

precipue per que chascun nation vole defender su «national prestige». Un constructet lingue posse evitar ne solmen ti ci desfacilitá ma anc divers desfacilitás del aprension (génere grammatical, complicat formes de conjugation etc.) Li paroles international deve esser li fundament del L. I., quo ja ha dit Lott e Liptay in li secul passat. Ma li autor de Esperanto ha tro negliget ti pensa pro un exagerat regularitá secun un artificial schematisme. Li inventores del divers projectes de L. I. ne successat subordinar al regules li mult paroles completmen international; on ne posse presentar derivates: exploder — explodion o exploser — explosion etc. Ti problema es soluet in maniere contentativ per li sistema Occidental.

 

DAS NEUE REICH, semanale por cultura, politica e economie national, Wien-Innsbruck-München, nr 38, 22 junio, recense Cosmoglotta in favorabil maniere e sublinea li avantage de Occidental que it in contrast a Esperanto, assimila se li natural formes del vivent lingues in max alt gradu possibil.

 

TAGESBOTE, diale, Brno (Brünn), Tchecoslovacia, 15 junio, con simpatie raporta pri li articul de E. Pigal «Nor scoles — Latin e lingue international» in «Ingenieur-Zeitschrift» (nr 8, Teplitz-Schönau), emfasente que Occidental sin dúbita es ínmediatmen comprensibil a omni universitanes (D Akademiker), sin studie anteriori, quo li redaction qualifica quam avantage cardinal. In plu it constata que li aprobation de Occidental per conosset linguistes es un injoyant facte.

 

E. P.

 

ŠKOLA MĚŠŤANSKÁ (Scole civil), Praha, in su nr 18 publicat denove un curt recension de nr 4 de Cosmoglotta de J. Podobský con li information pri li morte de J. F. Khun.

 

J. Pd.

 

ÉCOLE MODERNE de Commerce et de Langues, Strasbourg, li director de quel, sr G. Bohin, es conosset a nor letores quam secretario del Occidental-Societé de Francia, in su section lingual nu have leciones anc por Occidental, ultra frances, angles, german, italian, hispan.

 

DER FREMDSPRACHLER, revúe por cultivation de lingues, organ del German Union por Lingues extran (Deutscher Fremdsprachlerbund), Berlin, junio, julí, august, in exchange contra nor anuncia, inserte reclame por Occidental e Cosmoglotta.

 

E. P.

 

In PARIS MIDI Maurice de Walleffe, pledante por li Union de Europa, dí: «Si in tot Europa on vell leer li sam gazettes quam to es in Chicago, San Francisco e New York, queles es plu lontan inter se quam Paris, Berlin e Roma, on vell haver sempre ancor disputes pri electiones, economie, higiene e religion, ma ne vell exister guerres; on vell posser unir se pri omnicos in avan.» Ma to suposi que li gazettes vell esser scrit in li sam lingue partú comprensibil, i. e. in Occidental. Es-que Maurice de Walleffe ancor ne conosse Occidental?

 

Ax. W.

 

In SCHOLA ET VITA, nr 6, 7, sub titul «Interlingua es pro omnes et non solum pro latinistas» li redactor sr Mastropaolo contradí al opiniones expresset in Cosmoglotta que L. s. F. (Latino sine Flexione) es solmen por latinistes e un micri circul de idés. Il opine que

 

-162-

 

Schola et Vita es li sol «revista»*) quel ne have contenentie interlinguistic, ma ha eat in li practic usation de Interlingua, e asserte que it es comprensibil e usabil por scritura anc de non-latinistes. Ma si on examina li liste del socios del Academia pro Interlingua, on trova ta solmen erudit persones, precipue con studies superiori. Quo concerne li «immediato intelligibilitate» on deve dubitar, es-que un non-latinist va comprender «copia et varietato de articulos», quel significa ne «copie» ma «multité», sammen: disce, i, oporte, idoneitate, divitiae, sci es paroles mort del antiqui latin e ne comprensibil a non-latinistes. Li parol «i» null non-latinist e mem mult latinistes ne va posser identificar ni trovar in un latin lexico! Li non-latinist deve aprender in L. s. F. centenes de ínregulari participies e sovente anc antiquat present-radicas. It es suficent leer li humoristic angul de Schola et Vita por vider li tot pesositá de L. s. F. Forsan por li catolic prestre, acustomat al latin, to posse semblar suficent usabil, ma por li pulsant vive modern it es tro pesos. Ma li principal manca, li ínpossibilitá de propri derivationes e nov-formationes, li sol criterie de vive in un lingue, sr Mastropaolo ne posset refutar, il contenta se per negar su necessitá: «Regulas de derivatione non es necessario, nam quasi semper vocabulo derivato es internationale». To es un profund erra. Chascun qui ha sequet li vive del lingues durant li ultim 20 annus, va constatar li grandissim númere de nov expressiones e noviformationes in quasi omni lingues. Un lingue quel ne possede ti potentie, es mort, e posse solmen vegetar in su anteyan límites ma ne conquestar nov campes de aplication. Per ti confession (li uva es acid) de ínpossibilitá de nov derivationes, nor tese es do justificat. Naturalmen ti diferentie de opinion nullmen implica alcun adversitá; in contrari, noi pensa que chascun erudit adherent a L. s. F. es un acquisition por nor comun idé de un L. I., pri quel noi posse joyar. Ma yo pensa que nor critica esset plu just e ínpartial quam ti de seniora Pankhurst pri Occidental, publicat in su libre pri L. I., quel contene direct fals dates e miscomprenses pri Occidental, durant que noi enuncia un judicie general motivat per li enunciationes del adherentes self de L. s. F. Li futur va monstrar, esque it es fals.

 

*) Esque ti parol es latin? Esque it es international? In quel lexico un non-latinist volant scrir L. s. F. vell trovar it, malgré li existentie de Interlingua ja depos plu quam 20 annus?

 

E. W.

 

ESPERANTO EN NIPPONLANDO, Tokyo, nr 45, 46, ocupante se pri li recent historie del L. I. (Ido, Interlingua, Novial, Occidental) oposi a Occidental li idé de un «Oriental». Nu, li nómine ne fa it. Til hodie nequi ha respondet a nor question: per quo Esperanto es plu oriental o plu mundlingue quam Occidental? Esperanto es solmen plu artificial quam Occidental, ma in su natural elementes Esperanto, sam quam Occidental, es fundat solmen sur lingues occidental. Ples leer in Cosmoglotta anc li articules relatent: «Oriente occidental» de japanes Dr. S. Nishi (nr 49), «International o Romanic» de E. de Wahl e «Occidental e Mundlingue» de japanes Prof. K. Asakawa (nr 57).

 

E. P.

 

«MALFERMO DE INTERNACIA ESPERANTO-MUZEO». Sub ti official titul un international archive de L. I. esset apertet con public [163] solemnitás li 1 august in «Oesterreichische Nationalbibliothek», Wien. President del Austrian Republica Wilhelm Miklas inaugurante li muséo enunciat que li homanité civilisat besona un lingue international quel es facil tam in comprensibilitá quam in aprension e si Esperanto satisfá ti condition, noi posse solmen salutar it. Yes, si …! — Li director del «Muzeo» communicat al Occidental-Union que ti institute es consacrat a omni sistemas de L. I. e que it have anc un section por Occidental.

 

-i-

 

*

 

Sr A. MICHAUX, organisator del unesim congress de Esperanto in Boulogne sur Mer, Francia, autor de Romanal e amic de nor movement, ha attnget su 70esim die de nascentie. Noi transmisse le cordial gratulationes e bondesires por ulterior fructuos labores in li camp del L. I.

 

Red.

 

*

 

Un folie de print-erras in li MANUAL DE CONVERSATION ha aparit. Ples demandar it per sr G. Bohin, 7 Place de Bordeaux, Strasbourg, Francia.

 

L. M. de G.

 

Humanistes

de Roda Roda

 

Noi possedet in Austria ante mult, mult annus un tre prudent, erudit ministro militari, li generale baron de Kühn. In annu 1866 il defendet Tyrolia contra Garibaldi per un manuade de tiratores tyrolesi; il ha scrit tre prudent libres; un fin talent e tre capabil mann, un excellent hom. Homeros e Horatius esset su permanent companes.

 

Unquande esset session de ministros sub presidentie del old imperator. Li ministro de instruction … yo crede que Strohmayer esset su nómine … defendet emfatic- e ardentmen, ya, ardentmen li humanistic gimnasie.

 

«It es un fabul», il clamat, «que li saventies acquisitet sur li banc del scol es ínutil por li vive, que ili quam ballast es forjettat del memorie, que ili es perdit. Li classic lingues da al intellectu profundore, richess, elasticitá».

 

Li ministro de instruction finit su panegyre per un ardent apell al imperator:

 

«In li question del humanistic gymnasie yo desira har victet!».

 

Silentie inter li ministros.

 

Li generale Kühn, meditante a Strohmayer: «… desira har victet, … to es li «optativus perfecti»; qualmen to es dit in grec, excellentie?»

 

Strohmayer rubijat til ultra li oreles.

 

-164-

 

E Kühn in su quietá ínperturbabil: «nikéo, neníkeka, nenikékoimi …, ne-ver?».

 

Li old imperator Francisco Joseph ne possedet humor; il havet custom ne rider.

 

Ma ci-vez, on di, il ridet.

 

Trad. W. Blaschke.

 

Maestro in su profession

Li director de jurnale, (ingageant un reportero): «E si vu vell dever scrir un articul pri un tema quel vu ne conosse, qualmen vu vell comensar?»

 

Li reportero: «Noi aprende de un tre serios fonte …»

 

Li director: «Excellent … e qualmen vu vell finir?»

 

Li reportero: «Noi vell plenar li columnes pri ti ci thema, ma li manca de loc …»

 

Li director: «Excellentissim, yo ingagea vos».

 

Trad. L. M. G.

 

Miscellanies.

Li metric sistema in USA es «admisset» per un act del congress in annu 1869. Ma it ancor ne es oficialmen introductet ta tam poc quam in Anglia, *benque (= quáncam, malgré que) it es usat de omni scientic laboratorias e del total industrie electric. Anc li departement militari e marinari e li grand hospitales usa it. It plu e plu intra anc li fabricas. Apartmen ta u on labora con liquides, on prefere it al complicat sistema del gallones, barrels, quarters, pints e bushels. Tot industries plu e plu inclina al metric sistema, p. ex. li horlogeríe, li juveleríe, li industrie del optica, radio e aviation. In altri branches de fabrication es ductent grand firmas, p. ex. Goodyear Tire and Rubber Company, Baldwin Locomotive Works, De Laval Separator Company, e Library Bureau. «The Metric Association» directe li tot movement por introduction definitiv e official del metric sistema; it edite un propri revue «The Measurement». Li oposition es representat per li «American Institute of Weights and Measures», quel, sam quam li Metric Association, have su sede in New York.

 

Secun “Umschau”, XXXIII. 20.

E. P.

 

Eigentümer, Herausgeber und Verleger: Occidental-Union, Sitz: Mauer bei Wien. Verantwortl. Schriftleiter: Ing. E. Pigal, Liesing b. Wien. Druck: Milan Nedvídek, Tábor.

Comments (0)

You don't have permission to comment on this page.