| 
  • If you are citizen of an European Union member nation, you may not use this service unless you are at least 16 years old.

  • You already know Dokkio is an AI-powered assistant to organize & manage your digital files & messages. Very soon, Dokkio will support Outlook as well as One Drive. Check it out today!

View
 

Cosmoglotta B 027 (sep 1941)

Page history last edited by Dave MacLeod 5 years, 3 months ago

OFICIAL MENSUAL ORGAN DEL OCCIDENTAL-UNION

 

Redaction e Administration :

 

INSTITUTE OCCIDENTAL, CHAPELLE (Vaud), Svissia

 

Serie B, poligrafat. Septembre 1941 - Nró 27 (2)

 

 

 

FORTUNA SUBRIDE AL AUDACIOSOS !

 

In fine de august, quande noi preparat li nr. 26 de Cosmoglotta B, noi esset tre ínquiet pri li success de nor interprense. Esque nor coidealistes vell comprender que li actual situation postula de nor movement un special oferta in un témpor u tant mult homes deve laborar solmen por obtener li suprematie in li dominia del destruction ? Esque nor coidealistes esset in mesura trovar li necessi témpor por colaborar con nos in li labores lexicografic e esque ili vell trovar anc li possibilitá auxiliar nos financiarimen ? Esque noi postulat tro mult e superestimat lor sacrificiosi spiritu ?

 

Tot ne ! Hodie, noi posse informar nor letores que noi incontrat che nor amicos li max grand benevolentie : nor apell dat li max injoyant resultates. Certmen, ne omnes ne ha ancor respondet a nor petition : Multes atende, nam ili questiona se ca nor iniciative es vivicapabil. Quande ili va esser convictet pri nor seriosi efortie, noi ne dubita que ili va acter e anc adjunter lor petre al edificie.

 

Car letores, nor ambition far aparir Cosmoglotta chascun mensu va esser possibil si vu continua apoyar nor labores in sam gradu quam durant li unesim semanes de septembre. Li union de omnes es necessi por li success: li unes posse ofertar lor líber témpor por executer divers labores por li Institute Occidental; li altres, si ili manca de témpor, posse auxiliar per spontan subventiones, mem micrissim, por recrutar nov interessates a nor movement o inviar nos max apt e interessantissim materiale por publicar in nor revúe. Li dominias in queles chascun posse colaborar es multiplicat. Nor rol es coordinar omni benevolenties.

 

Mersí al auxilie de plures, nor labores lexicografic recivet un nov impulsion e noi espera que tre bentost li liste del max important paroles Occidental va esser pret por copiation(?).

 

In fine, noi mersia max calidmen omnes queles ha respondet a nor apell ! To es por nos li max preciosi incorageament por continuar realisar nor grand e desfacil tarea !

 

COSMOGLOTTA

 

P.S. Ci excerptes de lettres:

 

"Yo gratula vos francmen por li coragie quel vu manifesta per recomensar vor bell activitá in favor del difusion de Occidental. Yo desira vos anc a vor colaborates li complet success quel vu merita".

 

Ed. Bieller (Bienne)

 

Director del "Revue International de sténographie".

 

"Vor iniciative yo saluta con grand joya"

 

H. Björkman (Jänkisjärvi, Svedia)

 

 

 

COMUNICATIONES.

 

Al membres del Occidental-Union:

 

** Noi memora vos ne obliviar inviar al Central Oficie li cedul de vocation OUV/11 annual circulare nr. 11, por ne riscar perdir it mem si vu ne ha ancor payat vor contribution de 1940 e 1941. Ti payament posse esser fat til li 31.12.1941.

 

** Secun li circulare OUC/11, li provisoritá del insignie, quel vell esser finit ye li --- 12.1941, es prolongat til ulteriori nova.

 

 

 

QUO VU SAVE PRI VOR HORLOGE ?

 

Presc chascun epoca del historie es caracterisat per un preponderant activitá in dominia material e spiritual. Si noi questiona qual es li marca distintiv del 20-ésim secul noi va responder sin hesitation que it es li gigantesc developation del tecnica. Li tecnica domina li vive de omni popules civilisat e quelc de su branches quam li automobilisme, aviation, radio, etc. ha tant fortmen influet li spiritual orientation de nor contemporanos que infantos in li etá de 10 annus usa expressiones quam "dinamo, valve, bielle, scintille, candel, acuplator, accelerator" etc., quam si ili vell har nascet in un fabrica de automobiles.

 

Ma si on questiona vos pri li mecanisme de vor horloge, li modest e fidel acompaniator de vor vive desde li yunesse til vor morte, tande vu es fortiat confesser que vu es ignorant pri it quam li bebé in su lulluore. Vu considera quam tot normal e natural que vor horloge indica vos li just témpor ye omni moment del die e vu ne save quant scientie esset necessi solmen por far mover li indicatores. Un tal ignorantie es un poc humiliant precipue por noi Svisses quande on pensa al fama quel jui nor horloge-industrie in omni landes del terra.

 

Yo va provar reparar ti ínjusticie per un curt - benque tre íncomplet - descrition del horloge e de su metodes de fabrication.

 

Li mecanisme consiste ex tri partes cardinal :

 

1) li ressor (motor),

 

2) li rotes dentat (organes de transmission),

 

3) li escapament (regulation).

 

It es li escapament quel conditiona li precision del movement e it es do li organ max important, ma anc li max delicat del mecanisme.

 

On distinte in general tri systemas de escapament :

 

1) Li escapament "Roskopf",

 

2) Li escapament per "cylindre",

 

3) Li escapament per "ancre".

 

Li unesim du es trovabil solmen in horloges de qualitá inferior. Li maximal precision es obtenet per li escapament con ancre. Su organes es : li rote de escapament con su dentes de contact, li ancre, e li balansuore con su spiral. Li fortie motori transmisset del ressor al balansuore med li systema de rotes dentat provoca li oscillationes del balansuore, li amplitá de queles es determinat per li action del spiral. Per li medie del ancre, quel acte sur li rote de escapament quam un levuore, halxante e laxante it in regulari intervalles, li oscillationes del balansuore ne solmen controla li rapiditá de rotation del rote de escapament, ma anc de omni altri rotes transmissori. Li centre de un de tis actiona li indicatores e talmen "traducte in clar" li mesura de témpor efectuat per li balansuore.

 

Por obtener ti resultate, un cert relation es naturalmen necessi inter li númer de oscillationes del balansuore e li númer de rotationes del rotes queles comanda li indicatores. Ti relation es determinat per un calcul elementari e consequentmen ne necessita special explication. In revancha, quelc indicationes pri li labor del balansuore, "li cordie" del horloge va possibilmen interessar li letores.

 

In general li balansuore efectua 5 oscillationes in un secunde, to es 18 000 oscillationes chascun hor. Durant un die li dentes del rote de escapament contacte 432 000 vezes con li extremitás del ancre, e li "viage" total quel fa li bord del balansuore durant ti sam témpor es circa 25 km.

 

It es do, quam on vide, li amplitá de oscillation del balansuore quel forma li base por li mesura del témpor. On va comprender quo to significa quande on reflecte que un diferentie de 1/10 000-ésim de secunde por un oscillation provoca un variation de 1 minute (o presc) in 24 hores. Por evitar tal diferenties un precision quel ea til li 400-ésim de millimetre es necessi in li fabrication. Por ti scope it existe machines queles es capabil mesurar millesimes de millimetres. Ma ancor altri cuidas deve esser prendet por assecurar ne solmen un maximal precision in li indication del témpor, ma anc por garantir li bon functionament del mecanisme sub li max divers conditiones.

 

Ma pri to, yo va parlar un altri vez, si li tema interessa nor letores. A. Matejka.

 

 

 

ANECDOTE Por far cantar Caruso.

 

In die, in New York Caruso volet prender in li posta un important lettre contenent un chec. Il monstrat su passport. "Ne suficent" declarat li oficiario. Esque vu ne have altri pezze de identitá? Caruso monstrat lettres, billetes, ma, ínperturbabil, li American repeti: "Ne suficent".

 

Caruso es desesperat, nam il besona moné. Quo far ? "Nu, dit li oficiario, si vu es Caruso, pruva it, canta!". Pos hesitation, Caruso resigna se, infla su péctore e canta per su max bell voce li Tosca.

 

Li posteros, in turb, hat acurret e quande li cantator hat finit, ili aplaudet con entusiasme. "E nu, dit li oficiario, yo da vor lettre. Yo hat tre bon reconosset vos, ma proque vu fa payar al povri public exorbitant precie por audir vos, yo captet li ocasion audir vos gratuitmen. Con mi sincer mersís !"

 

 

 

Prospect 8 pag. por includer in lettres: 2 c.

 

 

 

VARIETÁS

 

** Un de nor adherentes, sr. Kurt Hamburger de St. Gallen ha fat un discurs pri li "Question del lingue international" che li section del Svissia oriental del Europa Union. Noi espera posser dar un curt resuma de ti discurs in li proxim numeró, ma noi ja nu gratula sr. Hamburger pro li success obtenet e mersia le pro su precios auxilie quam concombattent occidentalistic.

 

** Ex li corespondentie de un de nor amicos concernent li desirabilitá del introduction de un lingue neutral auxiliari, noi cita li secuent opinion de un adversario german sviss de lingues artificial:

 

"Pourquoi créer une nouvelle langue international ? Il y en a-t-il pas déjà trop des langues ? Pourquoi ne pas en choisier une déjà existante ? Par exemple le français ? puisque celle-ci est la plus facile à parler. Pour ma part je laisse ce casse-tête à d'autre".

 

Si li usa del lingue "max facil" da ja tam remarcabil resultates concernent ortografie, grammatica e syntaxe (solmen 10 erras in 4 lineas) tande on va questionar se con angustie qual vell esser li resultate si per hasard on vell selecter un lingue vivent "minu facil" quam li francés.

 

It ne es astonant que li practic propagation de un lingue international incontra tant mult resistentie. Noi ne have solmen contra noi tis queles, ne savente alcun lingue vivent e consequentmen ignorante li desfacilitás del studia de un tal, imagina se voluntarimen que li aprension de un lingue natural promoet al ra(??) de un lingue universal vell dar les plu mult ínmediat profites, ma noi deve adplu ancor combatter contra omni tis queles ja conosset un lingue extran e considera it quam facil pro que nequi monstra les li multissim gross errores queles ili fa in parla e scrition. E ti categorie es, pro lor innascet superbie, mult plu dangerosi quam li unesim.

 

It es do anc ne astonant que noi have in nor ranges tant mult poliglottes, nam solmen tis queles ha seriosimen studiat un lingue foren e queles parla it correctmen comprende li necessitá de un L.I. facil a aprender. Li principie de sr. E. de Wahl secun quel un lingue auxiliari es in unesim loc destinat a tis queles sta in relationes international e deve do satisfar ante omnicos li besonas special de ti categorie de homes es pro to tre justificat e anc avantageosi. Talmen noi ne besona dissipar nor forties in un van lucta contra li indiferentes e li obstinat idiotes, ma mersí al intrinsic qualitás de nor lingue noi facilmen convicte li instructet strates del popules e che li altris noi tucha solmen li elite. Or 10 convictet adherentes queles have li material possibilitá usar li lingue in lor relationes international fa plu mult por li avansament del idé de un L.I. quam 100 beat e passiv admiratores.

 

LASSA NOS MEMORAR TO SEMPRE IN NOR LABOR DE PROPAGANDA.

 

 

 

Fabul chines.

 

Un chinese traet aqua ex un bronn. In li fund del bronn, il percepte li image del lune.

 

- Vi, il dit, to es alquicos seriosi. Li lune ha cadet in li bronn. Mi deventie es repiscar it.

 

Il fat redescender su sitel e traet tam fort que li cord ruptet e que il cadet retro sur li dors. Tande, il videt li luna in li ciel.

 

- Yo fat vermen bon labor, il sospirat.

 

E il departet felici, malgré li perde de su sitelle.

 

=====

 

SUBVENTIONES E PAYAMENTES RECIVET (1-26.9.41)

 

M. Huguenin, Fr. 4.10; A. Matejka, Fr. 5.--; J. Ritter, Fr. 10.--; J. Denzler, Fr.3.--; Dr. Haas, Fr. 23.--; Anonym, Fr. 3.--; J.J. Joho, Fr. 5.--; A. Hagmann, Fr. 1.--; Prof. Debrunner, Fr. 2.--; Ed. Bieller, Fr. 10.--; K. Hamburger, Fr. 5.50; E. Gämperle, Fr. -.50; F. Lagnel, Fr. 5.--; H. Björkman, Fr. 3.--.

 

Cordialissim mersí ad omnes !

 

-----------

 

Quam anunciat in Cosmoglotta B/26, noi adjunte in chascun numeró un bulletin de payament a nor postchec-conto, pri quel noi peti vos cuidar con benevolentie !

 

----------

 

COMUNICATIONES (vide págine 10)

 

Ad omnes:

 

** Li excellent libre in german lingue OCCIDENTAL, DIE WELTSPRACHE (anc li edition in 3 cadernes) es exhaustet che li Institute Occidental. Pro li guerre it es ínpossibil renovar nor stock. Noi va studiar li possibilitá far un sviss edition fortmen condensat o eventualmen preparar un altri brochura por plenar ti manca. Noi vell esser grat a nor coidealistes presentar nos concret propositiones concernent sive li condensation de OdW, sive li preparation del supra mentionat brochura.

 

----------

 

POR AMUSAR VOS ! Un comerciant de cavalles, quel desira expedir per tren 28 cavalles questiona li chef de station quant il besona wagones. Li chef responde que un wagon es necessi por 7 cavalles e que in consequentie li comerciant deve comendar 13 wagones. Qualmen ha calculat li chef ? Vi li operation!

 

 

 

E li pruva!

 

(Il comensat li division a dextri)

 

Comments (0)

You don't have permission to comment on this page.