| 
  • If you are citizen of an European Union member nation, you may not use this service unless you are at least 16 years old.

  • You already know Dokkio is an AI-powered assistant to organize & manage your digital files & messages. Very soon, Dokkio will support Outlook as well as One Drive. Check it out today!

View
 

Cosmoglotta B 015 (feb 1938)

This version was saved 5 years, 1 month ago View current version     Page history
Saved by Dave MacLeod
on March 11, 2019 at 10:23:05 pm
 

COSMOGLOTTA

 

Serie B, poligrafat - "INFORMATIONES" - feb 1938 -- Nró 16 (1)

 

Ilmari Federn: Li Spíritu de Occidental

(Ex un lettre adressat a sr M.K. Gardner.)

 

In su articul "Li Lingue International - un artistic problema" sr de Wahl concepte li lingue ne quam un tecnic mosaica o conglomerate composit de elementes mecanic, material, mort, separabil, ma quam un organic unitá, un  artistic ovre.

 

Por mult mundlinguistes to probabilmen es íncomprensibil. Ma revuante e judicante Occidental secun li categories e conceptiones del schematic sistemas de Lingue International, on similea a un geometre quel aporta circul e lineale e li metode del trigonometrie por capter e comprender li essentie de un pictura de Michelangelo o Rembrandt.

 

Similmen, Dr. Homolka, li presidente del Occidental-Union, ha exposit in un lettre a sra Morris, li presidenta de IALA, que omni altri sistemas de L.I. ha prendet in consideration solmen li material parte del paroles, lor córpores quam mecanic elementes. De Wahl ha captet anc lor spíritu.

 

Por li altri sistemas vale to quo Mefistófeles di al scolero in li unesim parte de "Faust" de Goethe:

 

"Wer will was Lebendigs erkennen und beschreiben,

Such erst den Geist herauszutreiben,

Dann hat er die Teile in seiner Hand,

Fehlt leider! nur das geistige Band."

 

(Qui vole comprender e descrir alquicos vivent, prova antey expulser li spíritu; tande il have li partes in su mane, ma regretabilmen manca li ligament spiritual.)

 

Occidental es un altri munde quam li schematic lingues; sam quam li arte es un altri munde quam li matematica - benque on posse trovar trates comun. Por plenmen apreciar Occidental, on deve surtir ex li munde schematic. On deve por quelc témpor obliviar li lexicos, principies, grammaticas, li quantité de paperallia quel contene solmen dissectet particules del cadavre del lingue. Ne tá li lingue trova se, adminim ne su spíritu; tam poc quam li vive homan trova se in li salas de anatomie.

 

U es li spíritu, li vive del lingue? Che li homes queles usa it, queles parla e scri: Ples pensar al mann in li strada, quel babilla con su compano - al

 

-1-

 

comerciante quel persuade li hesitant comprator - al politico quel per patetic o demagogic paroles influe li masses - al diplomate quel pesa li clausules e mental reservationes por li interesse de su land - al yun mann quel murmura amorosi non-sens in li orel de su amata - al flicca quel canta per gay voce un canzon - al poete quel prova capter per li nud paroles li bellitá del munde - al filosof quel rasona pri realitá e metafisica - al polemico por quel li lingue es un acut espade - al scritor quel forma li paroles por que ili mey expresser li ínfinit formes nascent in su fantasie - al matre quel chargea un lettre per omni amore de su cordie por li filio lontan - al profete quel vanmen prova simbolisar per li povri sones del bocca homan li ínexpressibil misteries queles su Deo revelat le...

 

Ta, in su vivent function on deve serchar li spíritu del lingue, in su litteratura, ma ne in su cadavre: su lexicos, su grammatica. E li regules del lingue deve esser formulat por adaptar se al elastic servicie de tal vivent aplication, e ne por presentar un max simetric sinoptic sistema in li grammaticas!

 

Li grand erra de mult interlinguistes esset creder, que solmen tó es aplicat in li usation del lingue, quo ha esset consciosimen aprendet in li grammaticas. Ili neglige li rol mult plu important del subconsciositá. Li modern sistemas de instruction nega li importantie del grammatica por li instruction. Li "ideologie" de cert schematic sistemas, lor criteries de judication, de critica, basa se sur li conceptiones de antiquat metodes de instruction, e ne sur li lingue functionant.

 

Do on comprende, que li essentie del lingue deve esser serchat altriloc quam in li sicc sistema de logic postulationes, o in minuciosi diferentiationes fat per un cerebre unilateralmen developat. On comprende que it es un chimere constructer un lingue quel premisse que in chascun parol on memora li precis logic composition, e li relation inter radica, sufixe, e signification del totalité, e que on composi les secun regules rigidmen separant in teoric categories, e excludent categories ne previdet in li schema.

 

Tande on aprecia li genialitá del ovre de Edgar de Wahl - etsí su elementari principies, dissectet e considerat absolut, separat e soluet ex lor conexe, sembla criticabil al steril spíritu registratori, por quel existe solmen ti parte del lingue, quel posse esser abstraet ex su impetuosi fluentie vivent por esser conservat in buxes e botelles, con imposant diferent etiquettes e rangeat in scafes con simetric sistemas de classification. No - li vive ne es un cartoteca, e li lingue es creat por functionar in li vive, e ne por formar logic simetric "sistemas". Ti artistic vitalitá distinte li ovre de De Wahl de omni altri sistemas.

 

Ma yo desespera, que mult interlinguistes posse comprender nor vitalistic image del munde lingual. Li logica e schematisme ya anc ne es li apt instrument por recepter li essentie de un poema quel tucha li cordies ancor ne deformat per un exagerat rationalisme. No, al pluparte del schematistic interlinguistes solmen li materialistic part de nor afere, nor exteriori organisatori, propagandistic successes va far li impression decisiv. Ili es masse, adoratores del "success", sin egard a esque lu successosi es bon o mal...

 

Doc. 155 O.

 

-2-

 

 

 

Comments (0)

You don't have permission to comment on this page.