| 
  • If you are citizen of an European Union member nation, you may not use this service unless you are at least 16 years old.

  • You already know Dokkio is an AI-powered assistant to organize & manage your digital files & messages. Very soon, Dokkio will support Outlook as well as One Drive. Check it out today!

View
 

Curs de Occidental - Ric Berger

Page history last edited by Dave MacLeod 3 years, 7 months ago

# Curs de Occidental (Interlingue) 

## Ric Berger

### adaptet de S. Hartwig

### Modernisat de Dave MacLeod

 

 

# Introduction.

 

 

# Li 5 solutiones del problema del lingue international.

 

It existe 5 principal solutiones del problema del lingue international:

 

1. Per un lingue filosofic completmen inventet. (Ex. Sol-re-sol.) Ti tip de lingue prevalet til ante 50 annus. Ancor hodie li American Foster propaga un tal lingue nominat Ro. In Ro, por exemple li zinc ne es nominat per li parol tot international *zinc*, ma per *baudfa*! Li cadmium deveni in it *baudka*, li nickel *baulfa*, etc. Un tal lingue es practicmen ínusabil pro que

li memorie homan ne posse retener paroles tam simil sin confuser les pos poc témpor.

 

2. Per un lingue de quel li radicas es prendet ex li lingues national, ma tam deformat, que on ne plu reconosse les. Tip: Volapük. Volapük por

exemple prende de anglés li paroles *World* e *speak* e fa de ili Vola-pük. Europa deveni *Yulop* etc. Ti specie de lingue, quam li precedent, neplu have alcun success hodie.

 

3. Per un lingue de quel li radicas es in grand parte international, do comprensibil, ma de quel li afixes e li grammatica ne es conform al principie del maximum de internationalitá. Li derivates in ti lingues sembla fabricat, sovente

íncomprensibil. Ex.: Esperanto e Ido.

 

4. Per un lingue de quel li radicas, li afixes, li grammatica es totalmen international, quo permisse per un derivation regulari retrovar li vocabularium comun al grand lingues de civilisation. Li lingue talmen trovat (ne inventet!) es comprensibil immediatmen sin

esser minu facil a scrir e a parlar quam qualcunc altri precedent lingue. Tip: Occidental de E. de Wahl.

 

5. Per un lingue natural, vivent o mort, ma simplificat. Ex.: Anglic, quel es un anglés simplificat, Latino sine flexione etc. Tal sistemas have anc un aspect natural e simpatic, ma ili interessa un sol gruppe linguistic (ci li Angleses o li Latinistes) e li lingue talmen simplificat resta ancor tro desfacil e poc comprensibil por altri nationes. E si chascun nation vole simplificar su propri lingue, on va dever, por contentar omnes, selecter quo es comun a omni ti lingues; tande on cade in li casu del solution nr. 4!

 

Cose curiós: on ha comensat per li solution nr. 1, til ante un secul, poy per li nr. 2, poy per li nr. 3, per li nr. 5. In fine, li solution nr. 4, li maxim simplic, ti quel ducte direct al scope, sin embarassar se con fals principies, triumfat solmen in ultim. Li cause es, que it mancat a ti solution li regularitá, quel esset trovat de E. de Wahl in 1922.

 

# Pro quo Occidental es li maxim bon lingue international.

 

Pro que it combina li naturalitá con li regularitá. Por esser comprensibil, un lingue international deve usar solmen li paroles international, li paroles conosset ja del scientistes, del comerciantes etc, ma ne li paroles fabricat.

De un altri látere li lingue international deve esser sat simplic por que li usatores posse aprender it facilmen. Regretabilmen, li paroles international es format irregulari de un radica.
Pro ti cause, li autores de lingues auxiliari ha rejectet o deformat ti paroles international. (Exemple: Esperanto, Ido, Nov-Esperanto) Altri autores ha acceptat ti masse de paroles sin posser regularisar les: lor lingues ne esset
vivicapabil, pro que ili esset tre desfacil a aprender. (Ex.: Mundolingue de Lott)

Durant 30 annus, un mann, li professor E. de Wahl, ha serchat li medie formar regularmen ti enorm masse de paroles international per un sistema sat simplic.

Finalmen in 1922, ti serchator publicat „Occidental“, quel es un solution admirabilmen simplic e tot natural del problema. Ti enorm masse de paroles international quam:

*colection, adhesion, inventor, expeditor, expedition, auditiv, creation, audition,
creator, creatura, inmerser, provision, propagar, propagation, adhesiv, adherentie,
expression, expressiv, educator, expeditiv, compressor, inmersion, decorativ, decoration, invention, excursion, inventiv, concurrent, activ, concurs, reaction, activitá*
etc.

... omni ti paroles international, rejectet del altri lingues pretendet international, E. de Wahl monstra, que ili es regularisabil per 3 simplic regules aprendet in quelc minutes:

| invent-ion | expedit-ion | decorat-ion | propagat-ion |

|---|---|---|---|

| invent-or | expedit-or | decorat-or | propagat-or |

| invent-iv | expedit-iv | decorat-iv | propagat-iv |

|---|---|---|---|

| construct-ion | creat-ion | audit-ion | educat-ion

| construct-or | creat-or | audit-or | educat-or |

| construct-iv | creat-iv | audit-iv | educat-iv |

| * |creat-ura | * | etc., etc.| 

 

# Li ortografie de Occidental

Occidental conserva maxim possibil li paroles international con lor aspect natural, familiari al majorité del civilisates, pro que it es plu facil usar un parol ja conosset con su grafie habitual. Pro ti rason Occidental conserva li
duplic consonantes u li internationalitá postula les. Ti duplic lítteres es anc necessi por distincter quelc paroles quam: *car* (– amat) e *carre* (vehicul), *present – pressent*, *era* (epoca) e *erra* (fals idé). Li unesim, parol con un sol consonant, es generalmen long e li duesim curt.

Li gruppes de *th, chl, chr, ph* es generalmen simplificat a: *t, cl, cr, f*. Ma pro que li scientistes es ancor atachat al historic ortografie, li usation de h es permisset. On posse do scrir secun desir: methode o metode etc.

In Occidental li radicas es selectet sempre por posser formar regularmen li derivates. Li nómines ne have un finale obligatori, quam in Esperanto: por trovar les, it sufice pensar a lor derivates universalmen conosset. Ex.: *gradu* (pro *gradu-al*), *sexu* (pro *sexu-al*) etc.

# Li pronunciation.

Vocales quam in german, italian, hispan etc.

- *y* quam vocal = i;
- *y* quam consonant = *y* anglés, hispan;
- *c* ante *e, i, y* = ts, in omni altri
casus = k;
- *g* ante *e, i, y* = j francés, in altri casus quam g german;
- *h* aspirant quam in anglés, german;
- *q* quam in german e anglés;
- *s* quam in francés;
- *v* quam in anglés e romanic;
- *x* = ks;
- *z* = ds;
- *ch* quam in francés;
- *j* = j anglés.

# Un textu in Occidental por exercir li pronunciation.

**Un international congress.** Noi have un grand international congress in li cité. Li nationes de Europa es representat per eminent cultural persones. Li centre del congress es in li palace del parlament. Elegant modern automobiles sta ante li portas es sur li stradas e plazzas. Li fassades es decorat per li national flaggas. Li flaggas del nordic landes have li cruce quam simbol. On vide delegationes de divers partes de Europa, de nord e sud, de ost e west. Un deputation visita li presidente del state in li grandiós residentie contra li ópera. Special corespondentes fa observationes e scri articules por li redactiones de grand jurnales e telegrafa al burós de information.

 

# Li accentuation.

Nequo es plu tenaci quam li accentuation a quel on es acustomat. Mem quande on save bon un lingue extran, on tende accentuar it secun li custom
de su lingue matrin. Ergo un lingue international, quel vole esser facilmen
parlat, deve conservar maxim possibil li accentu natural del paroles, mem si it ne es uniform.

Generalmen li accentu sta sur li vocale ante li ultim consonant, ma it es self-evident que li finition **-s** ne have influentie. Anc li finitiones **-bil, -ic, -im, -ul, -men** es presc sempre ínaccentuat in li vocabularium international. Si un parol have un accentu éxter ti du regules, on indica su plazza per un signe
(accentu scrit).

Talmen, in li sequent textu on deve accentuar in prim li lítteres grass:

In li s**a**la del pol**i**cie. On add**u**cte un gr**a**nd indiv**i**due, quel ha reciv**e**t ja quin o six condamnati**o**nes.

In li mom**e**nt, qu**a**nde on ex**á**mina su c**a**su, il d**i**t al presid**e**nte:

Seni**o**r, pro que mi avoc**a**te es mal**a**d, yo dem**a**nda, que on rem**e**tte mi proc**e**ssu a ott d**i**es.

Ma, d**i**t li presid**e**nte, vu ha ess**e**t prend**e**t in flagr**a**nt del**i**cte, li m**a**nu in li porta-mon**é** del plend**ie**nte. Quo vell poss**e**r dir vor avoc**a**te por defend**e**r vos?

J**u**stmen, seni**o**r presid**e**nte, yo vell ess**e**r curi**ó**s aud**i**r le.

 

 

# Li articul.

In Occ., quam in anglés, it existe un sol articul definit por li masculin, feminin e plurale, it es **li**. Li articul de Esperanto-Ido **la** es chocant avan nómines masculin; **li**, traet del ancian francés, es li sol articul possent adaptar se a omni nómines.

Un sol articul índefinit: **un**. Nequel por li plurale. Ex.: Yo admira un avie. Yo admira avies.

# Qualmen Occidental forma regularmen li paroles international.

 

 

| On deprende del verbes li finale -*r* o -*er**: | Si li ultim líttere es un vocale, on adjunte *-t*: | Al perfecte talmen trovat on junte li sufixes *-ion, -or, -iv, -ura, -ori*:|

|----|----|----|

|decora-r|decora-t|decorat-ion, decorat-or, decorat-iv|

|crea-r|crea-t|creat-ion, creat-or, creat-ura|

|instiga-r|instiga-t|instigat-ion, instigat-or|

|explica-r|explica-t|explicat-ion, explicat-iv|

|forma-r|forma-t|format-ion, format-iv|

|explora-r|explora-t|explorat-ion, explorat-or|

|solu-er|solu-t|solut-ion|

|defini-r|defini-t|definit-ion, definit-iv|

|composi-r|composi-t|composit-ion, composit-or|

|nutri-r|nutri-t|nutrit-ion, nutrit-iv|

|proposi-r|proposi-t|proposit-ion, proposit-or|

|expedi-r|expedi-t|expedit-ion, expedit-or,

expedit-iv|



Si li finale es *-d* o *-r*, on changea it a s:

Comments (0)

You don't have permission to comment on this page.