| 
  • If you are citizen of an European Union member nation, you may not use this service unless you are at least 16 years old.

  • You already know Dokkio is an AI-powered assistant to organize & manage your digital files & messages. Very soon, Dokkio will support Outlook as well as One Drive. Check it out today!

View
 

Cosmoglotta A 104 (sep-oct 1935)

This version was saved 5 years ago View current version     Page history
Saved by Dave MacLeod
on April 18, 2019 at 5:58:14 pm
 

COSMOGLOTTA, sept.-oct. 1935. (Annu XIV.) No 5 (104) 

 

Li cronica apari in li suplement trimestral „INFORMATIONES" 

 

NUMERÓ CONSACRAT AL COMERCIE 

 

Autun 

 

Li cariera comercial 

 

On ha credet durant long que li elite de un nation posse recrutar se solmen in li liberal carieras. In fine on comensa comprender que it deve recrutar se In omni medies e in omni carieras ; on comprende que it es tam nobil e forsan plu invidiabil selecter li comercial cariera u li salarie proportiona se al intensitá del efortie, plu quam li professiones de functionarios, con magri fix salaries, sequet de un povri pension ; on anc comprende que un capitan del negocie, del banca o del 

industrie prende tam mult spacie, fa tam mult servicies e besona tam mult preparation quam un avocate, un poete o un medico ; in fine on comprende que li grand aferes exige remarcabil facultás intelectual e ne vel contentar se con li sicc fructes del altri professiones. 

 

In ti lucta gigantesc u lude se li destine del nationes, li comercie es selectet por luder un role tam capital quam complicat. Li desfacilitás sin númere e sin cessa renascent venit impedir su elan. Li guerre, pro su divisiones e su devastationes ha obligat serchar, crear nov fontes de 

aprovisionament, nov exportadas. It ha inaugurat un era de regulamentation, de prohibition excessiv. It ha provocat li crise del exchanges, li crise del transportes, li crise fiscal, li crise del oficiatu (function) e del labor.

 

(Trad. Fred. Lagnel.) Georges Paillard. 

 

-65- 

 

 

 

LETTRE DE AMERICAN 

 

Inter li numerosi testimonies quel noi continua reciver pri li ínmediat comprensibilitá de Occ., noi cita li sequent, extractet ex un lettre in anglés just recivet. 

Occidental-Union 

Chapelle (Vaud), 

Switzerland, (Svissia). 

 

South Bend, Indiana, 6 sept. 1935. 

 

Gentlemen : 

 

A few days ago I received through the mail some publications relating to interlanguages, and among them was Number 2 of Cosmoglotta-lnformationes. 

 

I had, of course, heard about Occidental, but had never before seen a word written in that language. Many, many years ago, I studied Volapük, and later have given much attention to Esperanto, Ido and Nov-esperanto. I am in no sense a linguist, as such languages as I attempted to learn in my school-days of long-ago were bug-bears to me. However, as a hobby, I have, in later years, greatly enjoyed the "constructed" languages. (Mathematics constituted my favorite studies in school and the logic and regularity of the synthetic languages fascinate me.) 

 

Well, I at once began to try to decipher Occidental from the above-mentioned issue of Cosmoglotta-lnformationes, and to my great astonishment, I found myself able to read it understandigly almost at first sight. Of course I have no idea whatever as to the pronunciation ; and I have not tried to formulate the gramatical rules, nor the exact system of word-derivation. In view of the fact that I retain only the most meager knowledge of what little French and German I acquired in school, and that I know nothing about any other modern language (except the "auxiliary" languages and mother tongue) I was, as you may well imagine, greatly surprised that I could translate the sample of Occidental practically at first sight.

 

While my study of the construction languages has been, and must continue to be, only a hobby, I certainly do want to know more about Occidental ; and that is why I am writing to you... 

W. E. Miller, Lawyer. 

 

Li frigorification del cadavres 

 

Inter li ínnumerabil aplicationes del fri ore artificial, un ex li max recent have quam scop li conservation del cadavres homan, durant li tempore separant li morte del interration. On strax comprende li higienic avantages del procede por li hospitales por li scoles de medicos e por li publica in general. Li cadavres, vice esser conservat in hem, es deposit in salas frigidat, ili es accessibil al publica in excellent conditiones higienic e mem estetic. 

 

Un grand hospital de Rotterdam possede ja un tal frigorific instalation, quel contene duant celules, in quel li reposi sur lettes. 

 

Li frigore es productet in suficentie e un acustic aparate functiona automaticmen quande temperatura eleva se super un cert limite. 

 

-66-

 

 

LI LINGUE CHINÉS

(de S. Schaub)

 

Malgré su simplicitá grammatical, li lingue chinés es tre desfacil a aprender completmen. In prim pro que it existe almen 5 species de dialectes chinés e que parlar un de ili ne possibilisa li comprension del altris. 

 

On di que chinés es simplic pro que on trova in it solmen circa monosíllabes. Ma it es self comprensibil que ti 700 síllabes ne sufice por un popul tam subtil e cultivat quam li popul chinés. In realitá, li accentuation furni li nuancies necessi e complica terribilmen li lingue : Li sam parol posse presentar 6 o 10 senses diferent secun li accentuation, e si il ne vole parlar un barbaric chinés, un Europan deve mastrisar ti accentus, nam, quam di un proverbie chinés : "On 

ne deve saltar ante saver marchar".

 

Vi un exemple : schu (accentu acut long) = libre ; (accentu bass long) = terr-pom ; (decrescent) = manu ; (son projectet con fortie) arbor ; (accentu acut brevi) = matur ; (accentu bass curt) onclo. 

 

Anc un chinese posse confuser ti divers accentus, quo causa sovente miscomprense. On raconta pri to li secuent historiette : Li celebri deessa buddhic del compate, Kon Yim, es representat con 1000 ocules e brasses. Ti filia de rey, di li historie chinés, persequet de su patre, retraet se in un convent. Poy su patre comendat a un sculptor erecter un statue de ella, con brasses e ocules perfect. Ma, si tschen (accentu bass alongat) significa "perfect", tschen (accentu acut alongat) 

have li sens de 1000. Li rey hante mal pronunciat, li sculptor fat su statue in li form indicat plu alt.

 

On posse imaginar li erras fat del Europanes, ye li grand joya del Chineses. Talmen li parol "tschu" pronunciat decrescent significa dómino, durant que li sam parol accentu acut have li sens de svin. 

"Then" con accentu acut long significa ciel, e con accentu bass : agre. It posse do evenir que ti quel vole dir : "Nor Domino quel es in li ciel" di in realitá "Nor svin quel es in li agre". 

 

Li pronunciation presenta ancor mult altri desfacilitás : Li extranos have, por exemple, mult pena far li diferentie inter li sones : s, ts, tsh, sui, tsui e tshui ; schong, tschong e tsch'ong ; talmen que in li confession del peccas, vice dir : "Noi es omnes peccatores", it es facil dir: "Noi 

es omnes trincardes !"

 

Li lingue parlat presenta poc desfacilitás grammatical. It ne existe flexiones. Omni monosíllabes, adjectives, nómines, verbes o adverbies, resta ínvariabil. De to li necessitá cuidar que, por exemple, li acusative precede li dative : talmen on ne deve dir "dona le pane", ma "dona pane a il". 

 

Li scritura chinés ne es composit de lítteres de sam son, it ne es fonetic ; quam in li scritura del ancian Egiptia : a chascun parol coresponde

 

-67- 

 

 

 

un signe diferent, talmen que poc Chineses posse mastrisar completmen ti scritura quel possede circa 44.000 signes.

 

It es evident que in li vive ordinari on ne usa li 44.000 signes del dictionarium imperial : in practica 5 a 6000 signes sufice. Li Bible in su totalité, contene circa 4100 signes. 

 

Mult de ti signes have un orígine explicabil ; ili es un specie de dessin. Talmen li signe por li sole es hodie fig. I quel es un deformation del anteyan fig. 2 ; li lune quel es scrit (fig. 3) esset antey (fig. 4). Li ciffre I es scrit (fig. 5), 2 = (fig. 6) ; 3  = (fig. 7), etc. ; ad supra es scrit (fig. 8)  (antey : fig. 9) ; a bass (fig. 10) (antey fig. 11). 

 

Altri signes es fat per juxtapositiones de idés. Por exemple clar es expresset per fig. 12, format del sole e del lune (vide supra). Confide, fidelitá es expresset per un signe composit de hom e parol : un hom, un parol. Li fig. 13 significa vider (fig. 14 = ocul, fig. 15 = hom). Li fig. 16 significa regardar (fig. 17 manu, e fig. 18 ocul) nam por regardar, on mette li manu súper li ocul. Poc a poc li Chineses augmentat li númere de lor combinationes. Del circa 300 primitiv formes nascet un multitá de signes quel esset 3300 in li annu 200 ante J.-C. ; in li annu I00 pos J.-C., in li dictionarium de Schot Wun, ili esset 9353 ; in li annu 1150, 24.000. Hodie on conta circa 44.500 signes. 

 

Quelc altri exemples caracterisa bon li spiritu del ancian Chineses : Un fémina maritat es scrit per du signes : fémina, e balaye, nam li deve de un marita es tener su hem nett. Un mann es expresset per li signe del agre e del fortie, proque un mann deve consacrar su fortie al labores del agricultura. Li signe (19), quel representa un fémina, intra in mult combinationes nominat... defectes quam li jalusie, li invidie, etc. Plazzante du féminas li un apu li altre : fig. 20, on obtene li parol : querelle ! Li reposa es designat per fig. 21 (tegment) plazzat sur fig. 19. Ma durant que noi, Europanes, vel traducter to per : "On es felici quande un fémina ha intrat sub nor tegment", li Chinese vole dir : "Li reposa es cert si li fémina resta in hem vice babillar con li vicinas". Noi mey admirar, in revancha, li bell pensa contenet in li signe 22 format de aqua (tri 

guttes in levul), de un hom in un cage (fig. 23) e de un vase (fig. 24) 

 

-68- 

 

 

quo significa que li dulcitá consiste in aportar un glass de aqua a un captive. 

 

Li "bonesser", li comfort, es expresset per fig. 25, un tegment, un cordie e un vase, quo significa que on es in li "bon-esser" quande on es sedent sub un tegment, apu un platil bon plenat. 

 

Ma on ne deve obliviar que li extranos deve aprender du lingues totalmen diferent : li dialecte populari e li lingue literari scrit. Ti ultim posse esser comparat a nor mort classic lingues, latin o grec. 

 

SR. H. D. MERMAN, LONDON 

 

Noi have li plesura presentar a nor letor li gravet portret de nor nov colaborator Sr. Akerman de London. Til ante curt témpor, Sr. Akerman esset membre del Academie de Ido e laborat ye un grand dictionarium idic. Un complet studie comparativ bentost pruvat le que sol Occidental reuni li necessi qualitás de naturalitá e regularitá. Hodie, Sr. Akerman composi li grammatica Occ. in anglés. 

 

Un erra de calcul. 

 

On lee in li jurnales que un parte de homes va visitar Italia ho-annu por celebrar li 20-m anniversarie del Latin poet Horatius, quel nascet in annu 65 A. C. Li annu 65 A. C. ; nu it es annu 1935 P. C., e 65 + 1935 20. Bon. 

 

O preferetmen hm ! Esque on posse esser tam cert pri ti aritmetica Lass nos suposir un date, ex. april, in annu 2 A. C., e un altri in april, 2 P. C. Secun li supra metode 2 2 = 4. Nu : 

 

De 2 A. C. til I A. C. ... 1 annu.

De I A. C. til I P. C. ... 1 annu.

De I P. C. til 2 P. C. ... 1 annu. 

 

Total : 3 annus, ne 4. Similmen ho-annu es solmen li 1999-m anniversarie de Horatius. 

 

Li veritá es que, departent de zero (li hipotetic date del nascentie de Cristo), it ha passat 1934 annus e quelc mensus. 

 

Ples notar que noi expresse nor etás secun li passat, ne li venient anniversarie de nor zero, t. e. li die de nor nascentie. 

H. D. Akerman. 

 

-69-

 

 

 

LETTRES COMERCIAL 

composit de Dr Peipers, avocate in Köln 

 

Borkowski Stanislaw 

Varsovia, Tamka 58 

Varsovia, 7 may 1934. 

 

A senior Victor Ahlgren, 

Stortorget 47, 

Stockholm, Svedia 

 

Tre estimat senior, 

 

Yo ha recivet vor adresse per li polonés consulatu in Stockholm. Yo torna me a vu pro li sequent afere : yo intente far un tur de circa 4 semanes tra Svedia e Norvegia, comensante ye circa medie de julí ho-annu. Yo es vegetariano e pro to yo besona un liste de vegetari restaurationes in Svedia e Norvegia. Ples inviar me un tal liste ; yo que yo posse vor amabilitá ye occasion. Yo adjunte 2 respons-cupones por vor postal expenses.

 

Ples accepter antey mi tre cordial mersí e li devoet salutes de vor. 

St. Borkowski.

 

Aage Larssen 

avocate por patentes 

Käbmagergade 15 

Köbenhavn 

 

Köbenhavn, 17 august 1934. 

A sr. Dr. Balog Gyula, avocate por patentes 

Kossuth Lajos-utca 32, 

Budapest LV, Hungaria 

 

Tre estimat senior e colego, 

 

Mi cliente sr. Dahlgren ha inventet un machine por cluder li buxes de conserve ; il ha recivet li patentes in divers landes, per quo, secun li conosset international contractes, il ha obtenet li prioritá de su invention anc in Hungaria. Nu il va solicitar li hungarian patente, e yo peti vos indicar me li total custas con li termines de payament. 

Ples accepter li de vor tre devoet, 

Aage Larssen.

 

Pawel Zankow 

Sofia, UI. Gurko 27 

 

Sofia, 19 junio 1934. 

A senior William Brown, 

47 Threadneedle Street, 

London E. C. 2 

 

Estimat senior,

 

Yo refere a vor anuncia in li filatelistic revúes, e yo peti vos inviar me un de vor colectiones. Vu mey rimborsar li precie, ma yo ne va accepter un colection ye un precie plu alt quam 1 £, e in omni casu, yo reserva me li jure retornar li colection in maximal du semanes pos reception, in sam per rimborsa del summa payat de me, diminuet de vor postal expenses. 

Con alt estima. 

Pawel Zankow. 

 

LI BESA IN LI TUNEL 

 

Li pictor Horace Vernet viageat unvez per ferrovia de Pans a Versaille. Il sedet in medie sur un banco de tri plazzas ; ye chascun láter sedet un anglesa. Il leet li "Petit Parisien", e credente que il ne comprendet anglés, li damas comensat un mocant conversation : "Quo tu pensa pri ti in li medie?" — "Un ínpolit rascale." — "Que e il ne leva se e oferta me li plazza apu te !" — "Il ne es tre charmant." — "No ! Esque tu vel posser imaginar un besa con ti mustache?" 

 

In ti moment ili intrat in un obscurissim tunel. Vernet inclinat se e besat su propri manu — tre audibilmen, e acompaniat de un felici "Ah". Quande ili revenit in luce, il regardat subridente de una al altra... "Esque to esset tu ?" li una questionat. "No, to deve har esset tu?" clamat li altra. Ili presc comensat querellar, quande il tren haltat. 

 

Vernet levat se, e levat su chapel, e dit in anglés : "Adío, senioras — regretabilmen yo probabilmen va nequande saver, qui de vu ha besat me in li tunel." 

trad. l. Federn (Kobenhavn). 

 

-70-

 

 

UN NOV INVENTION COMERCIAL 

 

Li presse europan ha signalat in ultim témpor un nov invention, li tachotypie, quel va revolutionar li customes comercial. Li revúe hollandés "Schoevers Koerier" ha mem consacrat un parte de su numeró de junio 1935 al historie e demonstration de ti novitá. In omni landes on organisa curses ; il existe ja hodie diplom-docentes por instructer li sistema. 

 

Ma to, quo es ancor plu interessant por nos, es que li inventor, Sr. Marius den Outer, es un del unesim partisanes de Occidental, membre de CELIA e nor colaborator. In junio 1928, il publicat in Cosm. un articul anunciant li invention del film parlant. Un poc antey il hat adaptat li stenografie a Occidental sub li nómine de Cosmo-stenografie.

 

Noi es fier posseder in nor ranges un tal celebritá e noi desira a Sr. den Outer li max rapid success por su invention quel es li fructe de circa 7 annus de intens e constant serchas. Nor colaborator, Sr. Peipers, avocat, explica in sequent li essentie del labores de Sr. den Outer. 

Redaction. 

 

1.1 TACHOTYPE 

 

Li modern tecnica ha revoluet in mani relation li metodes transmisser li homan pensada. Per li telefon on posse interchangear li idés mult plu rapidmen quam per lettres, e tra grand distanties, recivent ínmediatmen li response. Malgré to li scritiv transmission va restar preponderant. Ma sur ti dominia on senti li urgent beson de un plu grand rapiditá. On conosse li metode til nu generalmen executet : li chef dicta li lettre, articul etc. a un stenotipista, e ti-ci traducte su stenogramma al ordinari scritura per li scri-machine. Ti metode have grav mancas. It es tre desfacil dictar sin stilistic e substantial erras ; por corecturas (e anc pro mani altri causes, p. ex. telefon) li dictada sovent es interruptet. Por posser continuar, li dictanto sercha un anterior parte, sive por trovar li erra, sive por adnodar li interruptet serie de pensada, sive por reciver li just construction del frase. Ne possente leer self li stenogramma, il deve lassar se releer lu dictat per li stenografista ; ma ella sovent ne posse divinar quel parte li chef desira haver releet, e sovent ella self ne posse leer fluentmen su stenogramma. To trubla denov li dictanto e causa nov erras. Mem si li dictanto self save bon stenografar, e per hasard just ne li sam sistema quel li stenotipista scri, il ne posse leer li stenogramma de ella.

 

Nu, un nov invention va remover ti desfacilitás e causar un ver revolution del metodes in omni burós. Un de nor coidealistes, Sr. Marius den Outer, professor de stenografie in den Haag (Holland), ha fat e elaborat ti invention, sacrificante mult annus de su vive a intensiv prestudies. Su machine, "Tachotype", es un simplificat scrimachine con solmen 27 tastes. Per simultan pression de pluri tastes on scri un tot síllabe sur un linea de un long band de paper, quel avansa 

 

-71-

 

 

 

Comments (0)

You don't have permission to comment on this page.